of Zwi is een valsche Messias der Joden, die nog in de 17e eeuw eene geweldige beweging onder het Joodsche volk wist wakker te roepen. Hij werd geboren in 1626 te Smyrna.
Als jonge man onderscheidde hij zich door een ascetisch leven en doordat hij zich zoo verdiepte in de studie der Kabbala.In 1648 verstoutte hij zich, onder voorgeven, dat hij de Messias zou zijn, den door de Joden nooit uitgesproken verbondsnaam Gods, Jahweh, uit te spreken. Men verbaasde er zich over, dat hij ongestraft bleef.
Te Smyrna in den ban gedaan, reisde hij naar Saloniki, waar hij het huwelijksfeest tusschen den Messias en de Wet vierde. Van Saloniki ging hij naar Caïro en vandaar naar Jeruzalem, waar hij in ’t huwelijk trad met eene vrouw, die hij tot koningin verhief. 14 December 1665 werd hij te Smyrna openlijk als Messias uitgeroepen.
In alle landen onstond onder de Joden heftige beroering. Allerwegen werden de Joodsche harten vervuld van blijde hoop op eindelijke verlossing door den Messias.
Men moet er zich over verwonderen hoe groot der Joden geloof in Sabbatai Tsewi was, in weerwil van ’t feit, dat hij zijn zendbrieven, door boden overal heen verspreid, op godslasterlijke wijze onderteekende met: „Ik, de Heere, uw God, Sabbatai Tsewi.” In de synagoge van Amsterdam vierde men de komst van den Messias met dans en muziek eenerzijds, met vasten en gebed andererzijds. In Hamburg dansten oude, eerwaardige Rabbijnen met de wetsrollen als waanzinnig in ’t rond in de synagoge, in vreugde over de komst van den Verlosser. Ook de Joodsche gemeente in Londen werd door de beweging aangetast. Zelfs onder de Engelsche Christenen waren er wel, die de beweging begunstigden, in verband met hunne hoop op ’t 1000-jarig rijk. De wonderlijkste geruchten en fabels vonden gehoor.
Zoo zou men in Schotland een schip met witte zeilen en touwen gezien hebben, terwijl het opschrift der vlag luidde: „De twaalf geslachten Israëls.” Men wedde om hooge sommen, dat in twee jaren Sabbatai Tsewi als koning der Joden zou worden gezalfd in Jeruzalem. Overal maakten de Joden zich gereed voor den tocht naar het Heilige land! In 1666 werd Sabbatai door den sultan naar Constantinopel geroepen, om daar zich te verantwoorden. Vóór zijn heengaan verdeelde hij onder 26 van zijn voornaamste aanhangers de koninkrijken der aarde.
De sultan zette hem gevangen in een Dardanellenslot.
Maar daarheen werden nu door de Joden geregeld bedevaarten gehouden. Sabbatai voerde in die gevangenschap ’n vorstelijken staat. De hem zoo licht gemaakte gevangenschap vermeerderde nog ’t geloof in zijn Messianiteit bij zijn aanhangers. Overal werd voor Sabbatai gebeden.
Aparte voorbeden voor hem werden in de Joodsche gebedenboeken gedrukt.
In Amsterdam en Hamburg was men verplicht, ook al twijfelde men nog aan zijn Messiasschap, toch bij dat gebed voor Sabbatai Tsewi te blijven, en er „Amen!” op te zeggen.
Nadat hij 3 maanden in dat slot geweest was kwam de ommekeer! Sabbatai geraakte in strijd met een soort mededinger, Nehemia uit Lemberg, die zich den Messias, den zoon van Jozef noemde, die, volgens Joodsche opvatting, vooraf zou gaan aan den Messias, den zoon van David. Sabbatai erkende het Messiasschap van Nehemia niet. De laatste werd nu Muzelman, en verried Sabbatai’s plannen aan den sultan. Sabbatai werd nu voor den sultan gebracht. Deze maakte korte metten.
Hij bedreigde Sabbatai met de schrikkelijkste straffen, als hij niet den Islam aannam. Sabbatai had geen martelaarsmoed. Terwijl honderdduizenden Joden wachtten op het sein, om onder zijne aanvoering naar Jeruzalem te gaan, viel Sabbatai Tsewi, den 14en September 1666 voor den sultan neer, wierp zijn Joodsche hoofdbedekking af, en zette den Turkschen tulband op, en verwisselde zijn zwarte Joodsche kaftan met het groene Turksche overkleed.
Droeve ontgoocheling trof het gansche Joodsche volk door dezen overgang van hun vermeenden Messias naar het Mohammedanisme. Hoe plofte de als God vereerde opeens van zijne hoogte neer!
Toch waren er nog velen, die de tijding niet wilden gelooven, en meenden, dat het slechts een schijngestalte van hem was, die Islamiet was geworden. Sabbatai, die nog tien jaar leefde, deelde later ook zelf nog eens mee, dat hij slechts in schijn naar ’t Mohammedanisme was overgegaan, om de Muzelmannen te winnen voor zijn Messiaansche beweging.
Als bewijs, hoezeer men op hem gehoopt had, moge dienen, dat, toen in de 18e eeuw Jacob Frank zich uitgaf voor een reïncarnatie van den in Sabbatai Tsewi verschenen Messias, nog tal van Joden zich door hem lieten verleiden.
