Hongaarsch Gereformeerd predikant, was een der belangrijkste personen uit de Hongaarsche Protestantsche kerkgeschiedenis der 16e eeuw. Want hij was het, die voor het eerst den geheelen Bijbel in het Hongaarsch vertaalde en in het jaar 1590 ook uitgaf.
Hij werd te Nagykarely in de provincie Szatmdr omstreeks 1529 geboren en stierf in het jaar 1591. Zijn familienaam is eigenlijk onzeker.
Hij schreef zijn naam soms „Carely” en dan weer „Karely” maar de beste spelling is Károli. Zoo staat het ook op al de Bijbels, die sinds dien tijd zijn uitgegeven.
Hij studeerde ook aan Duitsche en Zwitsersche universiteiten, waaronder ook die van Wittenberg, ingeschreven in het jaar 1555/6 als „Caspar Carolus Pannonius”. Toen hij in zijn vaderland terugkeerde, werd hij predikant te Göncz, een kleine stad in Noord-Hongarije, waar hij van 1560 tot aan zijn dood (1591) leefde, en nam als senior van zijn classis ook deel aan den strijd tegen de Unitariërs, die in dezen tijd in Hongarije krachtig aan het werk waren.
Maar zijn levensdoel en levensideaal was om voor zijn Hongaarsch volk den volledigen Bijbel te vertalen. Hij was n.l. aan de buitenlandsche universiteiten een voortreffelijk linguist geworden en een theoloog die ook de „patres” goed kende.Zoo begon hij zijn vertaling, die zulk een historische beteekenis kreeg, in 1586, en het grootsche werk was voltooid in 1590. Toen verscheen de eerste volledige Hongaarsche Bijbel, in drie groote deelen gedrukt, te Vizsoly niet ver van de gemeente Gönzc. in deze plaats n.l. richtte Károli voor zijn grootsch doel, ondersteund door meerdere Gereformeerde aristocraten, zoo o.a. Stefanus Ecsedi-Bathery, Sigismond Rdkóczy, vorst van Zevenburgen (1607) en anderen, ook een drukkerij op. Daarom wordt de eerste Hongaarsche Bijbel wel eens de „Bijbel van Vizsoly” genoemd.
Sinds dien tijd is de vertaling van Kaspar Károli, ofschoon nooit bij synodaal besluit voorgeschreven, de officieele vertaling niet alleen van de Hongaarsche Gereformeerde kerken, maar ook die van alle andere Hongaarsche Protestantsche kerken geworden en natuurlijk meermalen ook o.a. in Nederland herdrukt.
In het jaar 1908 werd de Bijbelvertaling van Károli door een Hongaarsch Gereformeerde Synodale commissie gerevideerd en tegenwoordig wordt hij meer en meer in zijn gerevideerden vorm gebruikt.
Na dit groote werk tot Eere Gods in het jaar 1590 te hebben voltooid, stierf Kaspar Károli op het eind van 1591. Terwijl de vertaling gedrukt werd, slaakte hij telkens de verzuchting: „Moge God mij slechts zoo lang laten leven, tot ik dezen Bijbel uitgeven kan, dan zal ik bereid zijn te sterven en tot Christus te gaan”.
Bij gelegenheid van den 300-jarigen gedenkdag van zijn dood heeft het geheele Hongaarsch Protestantisme hem herdacht en in Göncz heeft men een standbeeld voor hem opgericht.
