Agrarisch Encyclopedie

Veerman (1954)

Gepubliceerd op 17-11-2021

Zwingelen

betekenis & definitie

is de naam van één der bewerkingen, die het vezelgewas moet ondergaan, om de vezel uit het stro vrij te maken. Het geschiedt na het roten en braken.

In zijn meest primitieve vorm bestaat het z. hieruit, dat met een z.g. zwingelmes of zwingelspaan in de lengterichting van de plant tegen het gewas geslagen wordt, zodat de korte stukjes hout (scheven of lemen) en andere plantendelen weggeslagen worden. Men houdt dan de zuivere lange vezel of lint over. Doordat dit slaan met vrij grote kracht moet gebeuren, wordt een gedeelte der zwakste vezelbundels stuk geslagen. Samen met de korte vezels, die meestal als verbindingsstukjes tussen de vezelbundels ook in de plant voorkomen, vormen deze gebroken vezelbundels het z.g. afval. In Ned. noemt men deze korte vezels lokken of klodden, in België kroten. Ze kunnen verder verwerkt worden tot grove garens of in de fijne papierindustrie worden gebruikt.

De lange vezel (vlaslint ) wordt in de spinnerij gehekeld en gesponnen tot een garen en later in de weverijen verwerkt tot linnen weefsels. Het z. met een los zwingelmes komt tegenwoordig niet meer voor, wel half gemechaniseerd met een zwingelmolen of een z.g. Vlaamse stermolen. De zwingelmessen zijn hierbij op een snel ronddraaiend wiel gemonteerd. Het gewas wordt nog met de hand vastgehouden en m.b.v. een zwingelbord of zwingelplank tegen deze messen aangedrukt.De geheel gemechaniseerde vorm van z. met z.g. zwingelmachines of zwingelturbines wint echter steeds meer veld. Ook het transport van het gewas door de machine is hierbij gemechaniseerd. Bovendien is de capaciteit van deze machine vele malen groter dan van de Vlaamse stermolens.

< >