is een grondsoort, welke is gekenmerkt door het voorkomen van een zeer groot percentage korrels met een doorsnede van 0,016 tot 2,000 mm en met een gering percentage kleinere en grotere korrels (minder dan 10%). Z. bestaat voorn. uit kwarts; meestal komen er enkele procenten andere mineralen in voor.
Fijn-z. bevat overwegend korrels met een doorsnede van 0,016 tot 0,200 mm, grof-z. bevat overwegend korrels van 0,200 tot 2,000 mm. Z. wordt ook wel gekarakteriseerd door het z.g. U-cijfer, hetwelk een maat is voor het soortelijk oppervlak. Fijn-z. heeft een U-cijfer van 625 - 50, grof-z. van 50-5.Z. kan van verschillende herkomst zijn, b.v. afgezet door de wind (dek-z., duin-z.), of door water (zee-z., rivier-z.). In de landbouwpraktijk zijn allerlei benamingen in gebruik, b.v. scherp-z. (grof-z.), metsel-z. (gebruikt voor metselwerk), schier-z. of lood-z. (tot grijze, losse korrels uitgeloogd zand b.v. in een podsolprofiel), oer-z. (bruingekleurd zand uit een podsolprofiel), plaat-z. en bank-z. (afgezet in platen of banken in zee of rivieren), zilver-z. (fijn wit z., dat nagenoeg geheel uit kwarts bestaat), purel-z. (zeer grof wit z.), klap-z. (onder invloed van de grondwaterbeweging in een zeer dichte pakking verkerend z.),slap-z. of drijj-z. (met water verzadigd z., dat in een toestand van ondichte pakking verkeert), loop-z. (in horizontale beweging geraakt drijf-z.), wei-z. of kwel-z. (in verticale beweging geraakt drijf-z.), slib-z. (z. met een slibfractie van enige betekenis), mager z. (z. met zeer geringe slibfractie). Naar de vindplaats onderscheidt men: heide-, berg-, duin-, zee-, strand-, Lek-, Maas-, Waal-z., enz.
Het soortelijk gewicht (s.g.) van z. bedraagt 2,62,7. liet volume gewicht (vol gew.) van samengeperst z. is 2,04. Voor de indeling en benaming van z. zie de normaalbladen N 209, 210 en 213 met toelichting.