republiek (sinds 1931) o/h Pyreneesche schiereil., 505 152 km‘, 23 mill. inw. Grootendeels 600/900 m hoog tafelland (meseta) met uitgestrekte, boomlooze grasvlakten, waarop schapenteelt wordt beoefend ( → Merinosschaap), en evenwijdig loopende gebergten, i/h N. en Z. omgeven door randgebergten.
Naar de Middell. Zee loopt het land steil af; i/d goed geïrrigeerde vruchtbare gedeelten (huertas) groeien druiven, olijven, sinaasappelen, citroenen, suikerriet, katoen. Aan de zijde v. Frankrijk wordt S. afgesloten d/d Pyreneeën; i/b Z. de Siërra Morena en Siërra Nevada, i/b N. het Cantabrische gebergte. Er zijn verschill. lange, doch slecht bevaarbare rivieren, op vele plaatsen met steile rotsoevers (canons) en talrijke watervallen, waarvan nog weinig gebruik wordt gemaakt v/h opwekken v. electr. beweegkracht. De voornaamste rivieren zijn: Duero, Ebro, Guadalrjuivir, Jucar, Minho en Taag.
De bodem bevat kwikzilver, koper, lood, ijzer. Industrie: katoenspinnerij, metaalbewerking. Uitv.: Zuidvruchten, wijn, olijfolie, kurk, ijzererts, katoen, wol.In de Oudheid werd S. bevolkt door Iberiërs, Kelten, Phoeniciërs en Rom.; 711 onder Arab. heerschappij, verspreiding der Moorsche beschaving over geheel S. De strijd der Chr. tegen de Mooren eindigde 1492 m/d verovering v. Granada. Door het huwelijk v. Ferdinand v. Aragon met Isabella v.
Castilië kwam in 1479 het koninkrijk S. tot stand; 1517 werd Karel V koning v. S., onder wien het Spaansche gebied zich sterk uitbreidde. 1492 ontdekte Columbus Amerika; de in bezitneming v. Mexico (1519) en Californië (1535) bracht S. tot grooten bloei. Onder Philips II begon een reeks oorlogen, o.a. de 80-jarige oorlog m/d Nederlanden. Onder de laatste Habsburgers, in 1700 uitgestorven, geraakte S. in verval. De Successie-oorlog duurde tot 1713.
Onder de Bourbons herstelde het land zich weder. In 1808 verhief Napoleon zijn broeder Jozef tot koning v. S. Na den Napoleontischen tijd voortdurend binnenl. onlusten tengevolge v/d wet betreffende de opvolging in mannelijke lijn. In 1824 scheidden de Am. koloniën (Mexico, enz.) zich v. S. af.
Koningin Isabella werd 1868 d/e opstand verdreven, 1870 werd de hertog v. Aosta tot koning gekozen; deze deed 1873 afstand v/d troon. Alfonso XII 1874 tot koning uitgeroepen; 1885 opgevolgd door zijn zoon Alfonso XIII. 1898 oorlog met Amerika, waardoor Cuba, Porto Rico en de Philippijnen verloren gingen. De in Marokko gevolgde politiek leidde tot binnenl. onlusten, bloedig onderdrukt; 1923 dictatuur onder generaal Primo de Rivera. die in 1930 moest aftreden. De toenemende ontevredenheid en republikeinsche gezindheid v/h volk dwongen koning Alfonso XIII in 1931 het land te verlaten, waarop S. republiek werd en de binnen!, onlusten nog veel grooteren ontvang aannamen, ondanks de nieuwe grondwet. Verschill. deelen v. S. streven naar onafhankelijkheid, die Catalonië reeds heeft weten te bereiken.