Hoewel het nieuwe decennium alweer een tijdje geleden begonnen is, hebben we nog steeds te kampen met het probleem dat er geen goede naam voor bestaat. Waar we voor de periode 1960 tm 1969 spreken van de zestiger jaren of van de jaren zestig, ontbreekt een goede benaming voor de periode 2000 tm 2009.
Nu is dat op zich niet zo vreemd, want er zijn wel meer periodes waarvoor een goede naam ontbreekt. Wat dacht u van 1961 tm 1970 of 1982 tm 1997? Het tijdschrift Onze Taal stelde jaren nul voor als benaming, maar het lijdt weinig twijfel dat die naam geen doorslaand succes is geworden. Kijken we op het Internet naar benamingen van decennia (via de zoekmachine Google), dan vinden we de volgende resultaten::naam decennium aantal keren genoemd naam decennium aantal keren genoemd
jaren nul 54
jaren tien 173
jaren twintig 6280 twintiger jaren 1260
jaren dertig 9750 dertiger jaren 2500
jaren veertig 3140 veertiger jaren 586
jaren vijftig 17.700 vijftiger jaren 2850
jaren zestig 27.700 zestiger jaren 4920
jaren zeventig 28.600 zeventiger jaren 4710
jaren tachtig 31.700 tachtiger jaren 3740
jaren negentig 27.500 negentiger jaren 2570
Wat leren we van deze tabel? Allereerst dat er een duidelijk gat zit bij twee decennia: de jaren nul en de jaren tien. Deze hebben zelfs niet eens een tegenhanger van de vorm "X-er jaren". Verder is er vanaf de jaren twintig een algemene tendens opwaarts te noteren. Dit zal wel te maken hebben met de aard van het Internet.
De meeste teksten zijn vrij recent, en recente decennia komen nu eenmaal vaker ter sprake dan lang vervlogen tijden. Ik zie het gat bij de jaren nul en tien als het gevolg van een paradigmatisch -d.w.z. een talig- effect: alle andere decennia eindigen op -tig, en dus klinken de jaren nul en tien een beetje vreemd. Hetzelfde geldt in het Engels voor nineties, thirties, eighties enz., die ook geen tegenhangers hebben voor de beide eerste decennia van de eeuw. Er is geen enkele taalonafhankelijke reden waarom de eerste twee decennia niet genoemd zouden mogen worden.
Een heel anderssoortig effect, van niet-talige aard, zien we bij de jaren veertig/veertiger jaren. In beide incarnaties zijn de aanduidingen voor dit tijdvak minder frequent dan die voor het erop volgende en het eraan voorafgaande. De knik in een overigens steeds stijgende lijn moet m.i. verklaard worden uit het feit dat de veertiger jaren als decennium nauwelijks herkenbaar zijn, en uiteenvallen in twee gedeelten die weinig gemeen hebben: een periode van oorlog (in Nederland 1940-1945) en een periode van wederopbouw. Terwijl we voor de jaren vijftig of de jaren zestig wel een overkoepelende stereotiep klaar hebben liggen, lukt dat niet goed voor de jaren veertig.
Ook in het Engelstalige gedeelte van het World Wide Web zien we een knik bij de jaren veertig: Google turft 116.000 keer "the 1920's", 138.000 keer "the 1930's", 93.400 keer "the 1940's", 175.000 keer "the 1950's", 202.000 keer "the 1960's", 201.000 keer "the 1970's", 222.000 keer "the 1980's" en 167.000 keer "the 1990's".
