Zeven vrije kunsten - Het leerplan in de vroege middeleeuwen, waarin het Grieks-Romeinse opvoedingsideaal bleef doorwerken. De formulering ervan gebeurde in de Romeinse Keizertijd (3e of 5e eeuw n.C.) door Martianus Capella, die hiervoor teruggreep naar het verloren Disciplinae van Varro, en in de 7e eeuw door Cassiodorus.
De zeven vrije kunsten omvatten het trivium en het quadrivium. Het trivium (tres + via) omvatte de drie basisvakken van de wetenschappelijke opleiding, nl. de grammatica (met de letterkunde), de retorica en de dialectiek (logica). Het quadrivium, de hogere graad, omvatte de meetkunde of geometrie (met de begrippen van aardrijkskunde), de arithmetica of rekenkunde, de astronomie of sterrenkunde en de muziek.
