Gepubliceerd op 21-09-2017

Papyrus

betekenis & definitie

Papyrus - (Lat.: Charta, Gr.: biblos, papuros, chartè) Schrijfmateriaal vervaardigd uit de plant Cyperus papyrus, die in het Nijldal groeit. Deze plant bereikt een hoogte van 2 tot 5 m, behoort tot de rietachtigen en wordt nu alleen nog bij de Opper-Nijl aangetroffen, terwijl hij vroeger veelvuldig voorkwam in de hele Nijldelta. De fabricatie van papyrus was een Egyptisch monopolie tot de 7e eeuw. De techniek wordt vermeld door Plinius de Oudere in het achtste boek van zijn Historiae Naturales.

De stengel van deze plant werd in dunne repen gesneden, in twee lagen, kruiselings op een tafel gelegd, besproeid met Nijlwater, dat in verbinding met de plant een soort lijm gevormd schijnt te hebben. Deze bladen werden geperst en in de zon te drogen gelegd. Deze konden dusdanig worden gebruikt, maar werden ook aan elkaar gevoegd tot een rol. Een dergelijke papyrusrol, zoals hij in de handel voorkwam, werd door de Grieken chartès genoemd, een beschreven rol noemden zij biblos. De Romeinen noemden een rol volumen. Het materiaal was relatief goedkoop, maar weinig duurzaam. De wetenschap van de papyri, de papyrologie, staat dan ook voor de ernstige moeilijkheden om de gevonden bladen of rollen op een blijvende manier te conserveren. De tekst was zelfs gemakkelijk afwasbaar, hetgeen natuurlijk problemen stelde, wanneer het ging om verdragen, overeenkomsten, contracten enz.

In Griekenland werden papyri gebruikt vanaf de 5e eeuw v.C., maar de oudste papyrus, zowel de literaire als niet-literaire, een belangrijk onderscheid in de papyrologie, stamt uit de 4e eeuw. Vanaf deze eeuw verminderde het gebruik sterk, door de concurrentie van het duurdere, maar duurzamere perkament. Het langst bleef de papyrus in gebruik in de pauselijke kanselarij, nl. tot in de 11e eeuw. Vanaf de 1e eeuw n.C. kwam de papyruscodex in gebruik, waarbij papyrusbladen in elkaar werden geschoven na te zijn dubbel gevouwen. Tenslotte zij vermeld dat in de perioden waarin er weinig schrijfmateriaal voorhanden was, sommige oudere teksten werden weggeschuurd, om er nieuwe op te schrijven. Dergelijke papyri noemt men palimpsest.

< >