Cumae - (Gr.: Kyme) Oudste Griekse kolonie in Italië, gesticht in de 9e of 8e eeuw v.C. vanuit Chalkis, met de hulp van Eolische kolonisten uit Kymè in Klein-Azië en van Eretria op Euboia. Het was de meest noordelijk gelegen kolonie van Magna Graecia, op een promontorium bij de havenstad Puteoli, van waaruit zich de Griekse cultuur over Italië verbreidde.
Onder de akropolisburcht zijn vele gangen en grotten weergevonden en onderzocht, want hierin huisde — volgens Vergilius - de Sibylla van Cumae, in een orakelhol. Cumae kwam vroeg in conflict met de Etrusken, maar de kolonie kon haar Griekse karakter handhaven, weliswaar met de hulp van Hieron I van Syrakusae. Deze versloeg hen in 474 v.C. in de nabijheid van Cumae. Sedert 338 v.C. was Cumae door de Romeinen ingenomen en het bekwam een gedeelte van het Romeins burgerrecht. In de keizertijd was Cumae een klein stadje ver genoeg verwijderd van de drukke havenstad Puteoli, om zijn burgers rustig te laten leven.
