Gepubliceerd op 21-01-2020

CABARET

betekenis & definitie

Hoewel het aantal cabaretgezelschappen in Friesland relatief groot is (in 1974 5 regelmatig optredende, w.o. 2 Nederlandstalige) kan van een bloeiende cabaretcultuur niet worden gesproken. In feite blijft het succes van Tetman de Vries in met name de jaren ’50 ongeëvenaard.

Het enige professioneel werkende Friestalige cabaretgezelschap was in 1974 het Selskip Leo Dykstra, waaraan o.m. een zoon en een dochter van Tetman de Vries medewerken. De beperkingen van het te kleine Fr. taalgebied worden voor dit gezelschap gedeeltelijk gecompenseerd door een provinciaal subsidie, eenmaal verleend in 1973.Selskip Tetman de Vries In 1944 opgericht Friestalig revue- en cabaretgezelschap van aanvankelijk amateurs, genoemd naar de leider en auteur, die de eerste jaren uitsluitend met (vijf) broers en zusters optrad. In jan. 1944 ging in Beetgumermolen de première van „De tiid haldt gjin skoft”, dat — nog afgezien van een latere Ned. bewerking: De tijd staat niet stil — in het geheel 1200 keer is opgevoerd. In later werk klinkt een minder het verleden, het gezin en het landleven verheerlijkende toon door, al maakte het bestaan als beroepsgezelschap het de leden niet mogelijk al te ver te gaan met experimenten, zelfspot, parodie en kritiek op de Fr. actualiteit. Het succes van „De Tiid” is dan ook nimmer geëvenaard. Er zijn in het geheel 23 stukken gespeeld, waaraan als acteurs en/of componisten verder meewerkten Johan Bok, Rients Gratama, Cor Huisman en S.J. van der Molen. Nadat al eerder Jarich de Vries was uitgetreden en Rients Gratama zijn eigen weg was gegaan, volgde in 1969 opheffing.

Lit: D. A. Tamminga, Mei fleur en faesje fiif en tweintich jier Tetman (1969).

De Spinnekop Cabaretgezelschap te Drachten (1956-1962), opgericht door Roel Oostra, regisseur en auteur van in het geheel vier programma’s, waarvan „Kike kike loke sjoch” meer dan 100 keer gespeeld is. De Spinnekop bestond uit acht medewerkenden, onder wie mevr. Lien Eizinga-Hoogexeen, die de muziek schreef. Het oeuvre was meer op de Fr. actualiteit ingesteld en droeg ook een duidelijker cabaretesk karakter dan dat van het Selskip Tetman de Vries.

Rients Gratama vanaf 1957 in het gezelschap van Tetman de Vries. Kwam in 1963 met een eigen Fr. programma. Mede doordat het beperkte Fr. taalgebied hem te weinig mogelijkheden bood, ging Gratama in 1967 over op een Nederlandstalig programma. Gratama treedt incidenteel op met een Fr.-talig programma (bijv. tijdens de boekentournee in 1972). Muziek schreef o.m. Cees Bijlstra uit Grouw, die met zijn combo de begeleiding verzorgt.

Selskip Leo Dykstra. Gezelschap bestaande uit Leo Dijkstra, zijn vrouw Leny Dijkstra-De Vries (dochter van Tetman de Vries), zwager Tsjip de Vries en diens echtgenote Claudia de Vries.

Het in 1970 opgerichte cabaretgezelschap is het enige Fr.talige beroepsgezelschap. In 1973 verleende de provincie Frl. voor het eerst een subsidie aan het gezelschap Leo Dykstra. Het cabaret: „Buorfrou past op ’e blommen” (1972) werd o.m. gespeeld voor afdelingen van de jubilerende Bond van Friese Vogelbeschermingswachten. Belangrijkste tekstschrijver Leo Dijkstra; muziekschrijver o.m. Joop Verbeke.

Hessel van der Wal Cabaretier en chansonnier die vrij snel op het Nederlands overging. Underwizerskabaret Mid Fryslân Sedert 1964 o.l.v. Roel Bergsma optredend cabaretgezelschap, bestaande uit onderwijskrachten en aanvankelijk vooral spelend op avonden van de Vereniging voor Openbaar Onderwijs en van onderwijzersorganisaties. Belangrijkste tekstschrijver Roel Bergsma. Tot en met 1974 5 programma’s.

Samar In de herfst van 1969 gaf de cabaretgroep Samar haar eerste première. Bestaande uit jonge mensen, onder leiding van tekstschrijver-journalist Jan Hettinga (geboren 1939), wist dit gezelschap een markt aan te boren zowel in het eigen Fladdetéater te Oudehaske (een in 1969 verbouwde boerderij) als in en buiten de provincie. Tot nu toe werden drie cabarets geschreven, waarvan het laatste, Stikken en brokken, het meeste succes had.

< >