stichter van het rijk Peru, en stamvader van de dynastie der Incas, was volgens de overlevering een zoon van de Zon. Op de oevers van het meer van Cusco verzamelde hij wilde volksstammen, bracht die tot beschaving, leerde hun eenen God kennen, stelde de zonnedienst als godsdienst in, en stichtte de stad Cusco.
Men stelt den aanvang zijner regeering in het jaar 1025 na Chr.; zijn geslacht regeerde gedurende 5 eeuwen, tot op de verovering van Peru door Pizarro.Manco II, een afstammeling van den vorige, beklom den troon in 1533, na zijnen broeder Atahualpa, die door Pizarro ter dood gebracht was. Doch het duurde niet lang of ook M. II werd het slachtoffer van de Spanjaarden. In 1535 ontsnapte hij uit zijne hoofdstad, waar hij gevangen werd gehouden, ontbond zijne troepen, en nam de wijk naar het Andes-gebergte, om zich daar schuil te houden; reeds kort daarna werd hij vermoord door eenen Spanjaard, aan wien hij een gastvrij onthaal had verleend.
