Funerair Lexicon

H.L.Kok (2002)

Gepubliceerd op 31-05-2017

Baargericht

betekenis & definitie

In de vroege Middeleeuwen gold deels nog het oud-Germaans recht. Wanneer de overledene was vermoord, verscheen de oudste zoon - of iemand die anders de dode als zwaardmaag het naaste was - als bloedwreker met een ontbloot zwaard in de hand. Hiermee sloeg hij bij het open graf of bij de brandstapel driemaal op de grond, roepende: 'Wraak! wraak! wraak!''

Als de moordenaar onbekend was, bracht men allen die verdacht werden bij de baar waarop de dode geheel ontldeed lag. Ieder van hen moest nu de baar naderen en van de dode, onder het uitspreken van een tevoren bepaalde formule, de wonden, de navel of een ander lichaamsdeel aanraken. Hij die door aanraking de wonden opnieuw tot bloeden bracht of veroorzaakte dat het lijk zich bewoog, schuim op de mond kreeg of van kleur veranderde, werd voor de schuldige gehouden.

In de Nibelungensage tart Chriemhilde de ongevoelige Hagen en de sluwe Gunter om de baar te naderen, waarop haar dode held Siegfried ligt opgebaard. Als Hagen en Gunter inderdaad brutaal de baar naderen, gaan als door een wonder de wonden van de held weer open.' 'Maar nu gebeurt het wonder, dat vaker is geschied, als men 'n moordbeklaagde bij de verslaagne ziet: de wond begint te bloeden, de wonde van het lijk; dit was het wisse teken, waaruit de misdaad blijkt'. Dat dit 'baarrecht' eeuwenlang door het gerecht als één der middelen is gebruikt om een moordenaar tot bekentenis te dwingen, komt mede door de preventieve werking en het schokeffect van confrontatie en aanraking, waardoor menig moordenaar vroegtijdig bekende.