lijfrenteverzekering
Haar naam is vergeten, maar haar banksaldo is tot op de livre bekend.
In 1726 stierf in Frankrijk op 96-jarige leeftijd een weduwe die dat jaar 73Ê500 livres rente kreeg op de 300 livres die zij 37 jaar daarvoor had ingelegd.
De weduwe had dit astronomische dividend - ruim 24Ê000 procent! - te danken aan de Italiaanse bankier Lorenzo Tonti.
Tonti werd in 1630 in Napels geboren. Hij was 23 jaar oud toen hij het volgende plan bedacht: verschillende mensen brengen een kapitaal bijeen en genieten daarvan de rente; sterft er een, dan valt de rente van zijn aandeel aan de overigen toe, terwijl bij het overlijden van de laatste het totale kapitaal eigendom wordt van de instelling die de rente uitkeert.
Tonti introduceerde dit idee in 1653 in Frankrijk. Kardinaal Mazarin was enthousiast, maar het parlement weigerde de uitgeschreven tontine goed te keuren. In 1689 zat Lodewijk XIV echter zo krap bij kas dat goedkeuring alsnog werd verleend. De geldschieters werden in veertien klassen ingedeeld: van kinderen van zeven tot oudjes boven de 63. Ieder betaalde 300 livres, de staat gaf 5 procent rente.
'Men moet zich niet verwonderen over den opgang, dien de voorslag van Tonti in Frankrijk maakte, waar, gelijk men weet, eene veel verderfelijker uitvinding der Italiaansche schranderheid, het lotto, zoo gretig ontvangen is', zo verklaarde een 19de-eeuws naslagwerk de overweldigde belangstelling.
Ook in Nederland werden tontines ingesteld. In 1745 schreef de provincie Utrecht een tontine uit en in 1746 probeerde de Lutherse gemeente in Batavia door middel van een tontine 'een kerk-gevaarte' te financieren. Er ontstonden allerlei nieuwe woorden: de tontinerenteverzekering, de tontinekapitaalverzekering, het tontinedividendenstelsel en de tontinier.
Lorenzo Tonti maakte dit alles niet meer mee. Hij stierf in 1695. Daardoor ontging hem ook de neergang van zijn verzekeringsstelsel. Want in 1770 werden in Frankrijk alle tontines van staatswege afgeschaft. Het idee was geweest geld naar de staatskas te lokken, maar de tontines liepen te lang. Sommige tontiniers, zoals de anonieme weduwe van 96, werden stomweg te oud.
