lage sofa zonder leuning
'In den foyer, op de ottomane gezeten, verhaalde Georges het verloop van de handeling der opera', schreef Louis Couperus in 1889 in Eline Vere. Georges kan hierbij niet naar opzij hebben geleund, want een ottomane is 'Eene met kussens bekleede zetel, gelijkende op eene sofa, doch zonder leuning en armen.'
De ottomane kwam in de tweede helft van de 18de eeuw in Frankrijk in de mode. De sofa was zo genoemd omdat je je er in oosterse stijl op kon verpozen, zoals reizigers dat hadden gezien in het machtige Ottomaanse of Turkse rijk.
Allerlei spullen uit het Ottomaanse rijk kwamen in die dagen in de mode. Eerst in Frankrijk, waar het woord ottomane in 1780 opduikt, en later in de omringende landen. Men rookte Turkse tabak, speelde het Turkse tric-trac in Turkse koffiehuizen en liep in 'Turquerie' op Turkse tapijten. De ottomane, als woord vanuit het Frans geïntroduceerd in onder meer het Nederlands, Duits, Engels en Italiaans, maakte deel uit van deze Turkomanie.
Het Ottomaanse rijk, ook wel het Osmaanse of Osmanische rijk genoemd, was eeuwen daarvoor gesticht door Osman de eerste, bijgenaamd Al Ghasi, 'strijder voor het geloof'. In het Arabisch schreef men Uthm‡n, maar de Turken spraken dit uit als Osman.
Osman werd in 1259 in Soekoet in Bithynië geboren als zoon van de nomadenvorst Erthogroel. Hij volgde in 1288 zijn vader op, nam in 1299 de titel sultan aan en veroverde tijdens zijn 27 jaar durende regering een groot deel van Klein-Azië. Hij stierf in 1326.
Aan Osman dankt het Nederlands ook het woord Osmaan voor Turk en ottoman voor 'wollen of zijden ribweefsel met dikke, dicht op elkaar staande dwarsribbels'. Taalkundig gezien hebben de Osmanen overigens grote invloed op onze manier van zitten, want ook divan en sofa zijn uit het Turks afkomstig. Hetzelfde geldt voor het matras, dat oorspronkelijk eveneens bedoeld was om op te zitten.
