Encyclopedie van Noord Brabant

Anton van Oirschot (1985-1986)

Gepubliceerd op 20-10-2020

MUSSERT, ANTON ADRIAAN

betekenis & definitie

(Werkendam 1894-Waalsdorpervlakte 1946; geëxecuteerd). zoon van het hoofd der school in Werkendam: studeerde na de middelbare school aan de Technische Hogeschool te Delft: werd tijdens ziekte verzorgd door de zuster van zijn moeder, zijn 18 jaar oudere tante Rie; het kwam tot een verhouding, met als gevolg, dat hij met haar trouwde. Een jaar later, op 24-jarige leeftijd, sloot hij zijn ingenieursstudie af.

Mussert was van 1920-34 ingenieur, later hoofdingenieur bij Prov. Waterstaat te Utrecht. In 1933 kwam hij met de opzet van de Nationaal Socialistische Beweging, de fascistische NSB. Het kabinet verklaarde deze beweging voor ambtenaren verboden en Mussert werd ontslagen. Hij had echter inkomsten uit de NSB-uitgeverij, Nenasu, die behoorlijke winsten maakte en waarvan hij de enige eigenaar was. Mussert maakte reizen naar Indië, waar hij door de gouverneur-generaal werd ontvangen, en enkele malen naar Duitsland. waar hij de gast van Hitler was.

In 1935 nam de NSB deel aan de Staten-verkiezingen met een ongekend succes: ca 8 procent van de stemmen werd behaald. Bij de Kamerverkiezingen in 1936 kwam de NSB. die op 20 zetels had gerekend, slechts met 4 uit de bus. Mussert ontmoette Hitler enkele malen en begon zichzelf steeds meer te zien als leider van Diets Nederland, met inbegrip van Vlaanderen en heersend over West- en Oost-Indië alsmede de Congo. In de oorlog zwoer hij trouw aan Hitler: er kwam een Nederlandse SS en de NSB ging er ook toe over haar Joodse leden te royeren. Mussert bleef wel hameren op een onafhankelijk Nederland, waarvan hij dan officieel door de Führer als ..leider van het Nederlandse volk" werd erkend. Verder hield dat overigens weinig in.

Al vanaf 1939 beschikte Mussert in Amsterdam over een Mussertgarde, mogelijk om eventueel een staatsgreep te kunnen plegen. In de oorlog trokken de NSB-ers geüniformeerd en soms vechtend door de straten en werd met partijbladen ..Nationaal Dagblad ' en ..Volk en Vaderland" gecolporteerd. Na de oorlog werd Mussert op 7 mei 1945 gearresteerd en opgesloten in de Scheveningse gevangenis. Hij werd veroordeeld wegens landverraad en opzettelijke steun aan de vijand in oorlogstijd. Zelf rekende hij op deportatie, b.v. naar Amerika. Hij werd echter ter dood veroordeeld en op 7 mei 1946 geëxecu teerd.Bronnen: dr. P. H. Ritter jr. Over Mussert, 1934; Het proces Mussert. 1946; J. Meijers, Mussert, een politiek leven, 1984.