Encyclopedie van Noord Brabant

Anton van Oirschot (1985-1986)

Gepubliceerd op 20-10-2020

ARKEL, REINIER VAN

betekenis & definitie

Oudste krankzinnigengesticht van Nederland, dateert uit 1442. In het testament van de heer Reinier van Arkel stond beschreven dat er een tehuis voor „Sinneloosen” gebouwd moest worden te ’s-Hertogenbosch. (fundatiebrief nog in archief v.d.

Godshuizen):..Voor allen die sinloos zijn en men van noodswege spannen, binden en opsluiten moet.” Voor een bedrag van 300 Peter-guldens werd een pand in de Hinthamerstraat te ’s-Hertogenbosch aangekocht.

Het aantal krankzinnigen kwam op zes, gehuisvest in hokken en kooien, met zw are grendels op de deuren. Deze deuren hadden een kleine opening waardoor het eten aangereikt werd. In 1504 spreekt men nog van „riem en ijzerwerk daar Coenraad mede gespannen is”, „een slot aan Jans handen”, „eenen blok daar men Jan Theeuwsen aan gespannen heeft”, alsmede „eene ijzeren band om Willems lijf”, aantal patiënten: 1442 6 mensen 1474 9 mensen 1575 12 mensen 1712-20 mensen 1778 50 mensen 1850 183 mensen.

Vanaf 1853 kwamen er aanmerkelijke verbeteringen in de behandeling door de komst van de Broeders van O.L. Vrouw van Lourdes van Oostakkers. twee congregaties van Ronsse uit België en de Zusters van Barmhartigheid. Er is nog een opschrift op de binnenplaats: „Reynerus van Arckels fondatie voor ses arme sinneloose menschen”.

Opschrift op een binnendeur:

„Dit huis beteugelt hen die het verstand ontbeeren. De keten moet in plaats der rede hen regeeren”.

In 1853 betaalde men voor een le klas f.600,— 2e klas f.300,3e klas f.200,-.

Huidige erkende beddencapaciteit 490; feitelijke 160.

Bron: Archief Godshuizen.