Gepubliceerd op 30-05-2019

Pijlstaarten

betekenis & definitie

Superfamilie: Sphingoidea [Familie: Sphingidae Pijlstaarten (Acherontia, Cocytius, Deilephila, Macroglossum, Smerinthus, Sphinx)

De pijlstaarten behoren tot de opmerkelijkste vormen onder de vlinders. Ze bezitten een stevig lichaam, dat torpedovormig gebouwd is. Hun vleugels blijven smal, en vooral de achtervleugels zijn zeer klein. Al deze kentekens wijzen op een belangrijke eigenschap. De pijlstaarten zijn de grootste vliegkunstenaars onder de vlinders. Ze zijn niet alleen in staat om zeer snel te vliegen, maar kunnen ook, zoals een helicopter, in de lucht „staan“ wanneer ze bloemen bezoeken.

Bovendien kunnen ze over grote afstanden de weg terug vinden, zodat we onder de pijlstaarten dan ook veel trekvlinders vinden. Enkele van de bekendste soorten zijn de doodskopvlinder en de onrust of meekrapvlinder, welke ieder jaar, in wisselende aantallen, uit Afrika naar NoordEuropa trekken, via de Middellandse Zee en de Alpen. De doodskopvlinder is aan nog twee eigenschappen te herkennen. Hij dringt in bijenkorven, om daar honing te stelen en kan geluiden voortbrengen, die aan het piepen van een muis doen denken. In tegenstelling tot andere soorten vliegt de onrust overdag in de zon. De meesten vliegen ’s nachts.

Als bezoekers van bloemen met een diepe kelk hebben de meeste soorten een lange roltong, die soms enkele malen langer is dan hun lichaamslengte. Voorbeelden hiervan zijn de ligusterpijlstaart en de reuzepijlstaart uit Noord-Amerika. Opdat de ongewoon lange roltong in de pop tot ontwikkeling kan komen, wordt er een spiraalvormige roltongbuis ontwikkeld die over het lichaam van de pop uitsteekt. De grootste lengte van een roltong, 28 cm, werd bij een Zuidamerikaanse soort gemeten. Niet alle soorten bezoeken bloemen. De inheemse avondpauwoog heeft nog slechts een rudimentaire roltong, want als vlinder eet hij niet meer.

De oogvlekken op de achtervleugels dienen om vijanden af te schrikken. Een rustende vlinder, die gestoord wordt spreidt de gevouwen vleugels, waardoor de ogen zichtbaar worden, zodat de meeste aanvallers dan wel vluchten. De grote rupsen van de pijlstaarten bezitten aan het einde van hun lichaam een gekromde steel, zoals bij de afgebeelde rupsen van de ligusterpijlstaart en de avondrood heel duidelijk te zien is.

< >