De 'meester harthouwers’ hebben vooral in de 16de eeuw prachtig werk geleverd. Het blijkt dat Franeker een centrum is geweest, waar een typische renaissancekunst, via prenten en kleine sieraden geïmporteerd, gebloeid heeft.
Men kan drie perioden onderscheiden: a. 1535-50, toen de monogrammist B. G. werkte. Met invloed van de Noorditaliaanse, Florentijnse ornamentisten van ca. 1500. Van B. G. zijn ca. 15 zerken van 1532-65 bekend, b. 1550-70. In deze periode werkt naast B.
G. Vincent Lucas. Nieuwe renaissance-elementen, ontleend aan de Fransen en Vlamingen, worden gebruikt. Van Vincent Lucas kennen wij 16 stenen uit 1550-65. c. 1565-1600. Invloed van H. Vredeman de Vries.
Behalve anoniemen treden op Pieter Dircks, Claes Jairs, Claes Jelles, Pieter Claeszie en Jelle Claesz. Twee soorten stenen zijn te onderscheiden nl. die met wapenversieringen en met persoonsvoorstellingen. De G. zijn soms zeer groot (Camminghasteen te Ballum, Unemasteen te Blija).
De 16de eeuw laat een hoogtepunt zien. Toch hebben ook de latere G. veel te zeggen door hun versiering (bijv. met leeftijdskoppen), door de helaas vaak geschonden wapens e.d. vele kleine dorpskerken hebben opvallende G. (bijv. Deinum, Rauwerd, Mantgum, Bozum) Zie: Vr. F. XXVI (1915), 156-198; J. Belonje, Steenen Charters (Amsterdam 1941); Vr.
F. XL (1950), 19-34; Geneal. Jierb. (1957), 24-41.
