Van het Latijnse legenda, wat gelezen moet worden. Oorspronkelijk verhalen over het leven en de wonderdaden van specifieke heiligen, later bij uitbreiding ook verhalen met een uitgesproken religieus karakter waarin goddelijke of hemelse personages en/of christelijke geloofspunten centraal staan.
Uit Groningen zijn niet veel legenden bekend. Uit de Middeleeuwen zijn er enkele overgeleverd in o.a. de Dialogus miraculorum van Caesarius van Heisterbach (ca. 1180 - ca. 1240). Tot in de Nieuwe Tijd ontstond een aantal mirakelverhalen rond bedevaartplaatsen zoals Bedum met zijn lokale heilige Sint Walfridus en Solwerd met de Sacraments- of Heilige Grafkapel (Heilige Stede), waar uit een ouwelputje, gegraven in een sloot waarin (naar men zei: door joden) gestolen hosties waren teruggevonden en heilig water opwelde. In de jongere mondelinge overlevering ontbreken ‘echte’ legenden hier zo goed als geheel, maar daar staat tegenover dat veel sagen een legendekarakter vertonen, doordat zij sterk beïnvloed waren door het christelijke wereldbeeld. Vergelijk ook Riepsterlicht en Stenhuisheerd.Lit.: K. ter Laan, Middeleeuwse legenden uit Groningerland (Amsterdam 1949) (onkritisch): Ter Laan, Overleveringen 1, 41-76; P.J. Margry en C. Caspers (red.), Bedevaartplaatsen in Nederland I, Noord- en Midden-Nederland (Amsterdam en Hilversum 1997) 94-96, 189-193, 386-390, 510-512, 721-723.
