Historische collectie Nederland

Rijksdienst voor het cultureel erfgoed (2019)

Gepubliceerd op 13-06-2019

rauwbaaitels

betekenis & definitie

(in Groninger pelmolens) Met dit stuk gereedschap maakt men de buitenzijde van de pelsteen geruwd en ook weer rond. Dit gebeurt via het gat in de zolder voor de schootemmer. De molenaar gaat hierin staan, trekt de schoef omhoog en verwijdert het losse luikje dat er voor zit.

Zo kan hij de buitenzijde van de steen rauwen. De rauwbaaitel is een platte plaat ijzer, aan één kant voorzien van een scherpe kant, aan de andere zijde van een ijzeren handvat in het midden. Hij is meestal even lang als de pelsteen dik is.

Bij het rauwen wordt hij enigszins scheef op de steen geplaatst, zodanig dat de ontstane groeven de schoot tijdens het draaien omhoog willen werken. Bij het weer rond maken van de steen wordt er gebruik gemaakt van een houten winkelhaak en haalve (kleinere) en aindaarde baaitels. De winkelhaak wordt na het verwijderen van de luiken en de kuip op de ring rond het doodbed vastgeklemd.

Het dunne lange blad van de winkelhaak komt bij de steen langs en is tevens uitgevoerd als schietlood. Door de steen langs de haak te draaien kan men zien waar delen van de steen verwijderd dienen te worden.