Timpaan, vulling van een boogveld, bestaande uit één of enkele platen natuursteen, rond- of spitsbogig, ook wel in driepasboog, vooral aangebracht boven portaalingangen en vensters. De boogtrommel wordt gedragen door een latei en is aanvankelijk (X) voorzien van een opschrift of zinnebeeld in vlak reliëf. Hij is aan romaanse en gotische kerkportalen een zeer belangrijk veld met gebeeldhouwde versiering geworden, eerst in Zuid-Frankrijk, vervolgens in Noord-Frankrijk, in de Duitse Rijnlanden en het Saksische gebied.
Het motief is waarschijnlijk ontleend aan oosterse handschriftversieringen en Indiase kunst (Gandhara). De heilsgeschiedenis, het leven van Maria, het Laatste Oordeel, de werken van de heiligen leverden sinds XII de stof voor uitvoerige voorstellingen. Die zijn vaak in twee of drie ‘registers’ boven elkaar geplaatst.
In Nederland zijn slechts enkele, vaak primitieve exemplaren bewaard gebleven. De oudste (c. 1130), in rode zandsteen, is afkomstig van de abdijkerk van Egmond (N.H.) en bevindt zich in het Rijksmuseum te Amsterdam. Een ander voorb. in het Bergportaal van de St.-Servaas te Maastricht (c. 1175).
