Min of meer abnormaal complex van het onderbewustzijn, waarbij moeder en zoon zich op bijzondere wijze tot elkaar aangetrokken voelen, gepaard met ambivalente instelling met concurrentiegevoelens van de zoon ten opzichte van zijn vader. Naar Oedipus. de mythologische koning van Thebe, heeft de Weense psychiater Sigmund Freud deze psychoanalytische term geïntroduceerd.
Het Elektracomplex is de vrouwelijke pendant (zie daar).In de Griekse mythologie is Oedipus de zoon van de Thebaanse koning Laius en Iokaste. Toen het Delfisch orakel Laius voorspeld had dat, wanneer zijn vrouw een zoon zou baren, deze hem zou doden, liet zijn vader het prinsje met doorboorde voeten in het onherbergzame Kithairongebergte, op de grens van Boeotië en Attika, te vondeling leggen. Het jongetje werd door een Corinthische herder gevonden, die hem naar Polybos, de Corintische koning, bracht. Aan het koninklijk hof, waar hij zijn opvoeding genoot, kreeg hij om zijn gezwollen voeten de naam Oedipus (Grieks: oidipous = gezwollen voet).
Oedipus, die in de loop der jaren nieuwsgierig naar zijn afkomst geworden was, begaf zich op een goede dag naar Delphi om het orakel te raadplegen. De Pythia gaf hem geen antwoord, maar sprak alleen: ‘Gij zult uw vader doden en uw moeder huwen.' Ontdaan trok hij verder, op weg naar Thebe. Op die reis ontmoette hij een grijsaard die hij in een twist om het leven bracht. De niets vermoedende Oedipus had zijn eigen vader Laius vermoord.
In Thebe aangekomen redde hij de stad van de Sfinx, een verschrikkelijk monster, dat iedere inwoner doodde die het in zijn klauwen krijgen kon. Als beloning voor zijn dappere daad verwierf hij de koningskroon en trouwde met Iokaste, zijn moeder.
Na lange tijd hoorde Oedipus van de blinde ziener Teiresias de ware toedracht, iokaste pleegde zelfmoord en met de spelden van haar kleed stak Oedipus zich de ogen uit. Als blinde zwerveling trok hij, vergezeld van zijn dappere dochter Antigone, de wereld in. Op wonderbaarlijke wijze werd hij later onder de goden opgenomen.
Het verhaal is vooral bekend geworden door het toneelstuk Oedipus Rex van Sophokles, de Griekse tragediedichter uit de 5de eeuw voor Chr.
