De belangrijkste alkaloïde die in opium voorkomt, een pijnstillend en bedwelmend middel. De verslaving aan morfine of andere opiumalkaloïden noemt men morfinisme.
Morfine was de eerste alkaloïde die in vrij zuivere vorm door de Duitse apotheker Friedrich Wilhelm Adam Sertürner (1783-1841) in 1806 bereid werd. Sertürner noemde dit middel naar Morpheus, de Griekse god van de droom.
Morpheus, die voor de mensen in hun dromen in allerlei gedaanten verschijnen kon, was de zoon van Hypnos, de god van de slaap. Morpheus wordt meestal voorgesteld als een grijsaard met vleugels, soms met een krans van papavers om het hoofd.
Onder de uitdrukking ‘in Morpheus' armen liggen’ verstaat men in diepe slaap zijn.
