Dualistische leer, die door Mani zelf in tal van geschriften is neergelegd.
Mani, een Pers die in de 3de eeuw leefde, onderscheidde een rijk van het licht en van de duisternis. Zijn leer, een Perzische vorm van gnostiek, is een mengsel van heidense en christelijke ideeën. Volgens Mani kwam de verlossing van Jezus, een hemels wezen. dat met een schijnlichaam uit het rijk van het licht op de aarde neergedaald was en dat als geleider de mensenziel uit het rijk van de duisternis in het lichtrijk brengt.
Het manicheïsme, dat in allerlei christelijke sekten bleef nawerken, wist zich lot in de Middeleeuwen te handhaven, o.a. de katharen zijn aan de manicheeërs verwant.
