Een arbeidsongeschiktheidsverzekering is een verzekering voor zelfstandige ondernemers die tijdelijk het verlies van inkomen als gevolg van ziekte of invaliditeit vergoed. De arbeidsongeschiktheidsverzekering is in Nederland niet verplicht, maar het wordt over het algemeen wel als verstandig gezien om deze als zelfstandig ondernemer af te sluiten.
In Nederland zijn alle werknemers via hun werkgever verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid. Sinds de afschaffing van de Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering in 2004 worden zelfstandige ondernemers echter geacht er zelf voor te zorgen dat ze verzekerd zijn tegen arbeidsongeschiktheid. Dit geldt voor zelfstandigen en vrije beroepsbeoefenaren, maar bijvoorbeeld ook voor meewerkende echtgenoten. Omdat de arbeidsongeschiktheidsverzekering een schadeverzekering is, mag een eventuele uitkering ervan nooit hoger uitvallen dan het inkomen van de ondernemer voorafgaande aan de arbeidsongeschiktheid.
Zowel de hoogte van de premie voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering als de hoogte van de periodieke uitkering, zijn afhankelijk van het inkomen van de zelfstandige. Over het algemeen geldt dat een verzekeraar niet meer dan 80 procent van het inkomen vergoedt. De premie voor zelfstandige ondernemers met een hoog inkomen is dan ook doorgaans hoger dan voor diegenen met een lager inkomen. Daarnaast is de hoogte van de premie afhankelijk van de beroepssoort van de ondernemer. Een directeur-grootaandeelhouder die zelfstandig opereert zal een lager risico hebben op arbeidsongeschiktheid dan een boer of een klusser.
Wanneer men als zelfstandig ondernemer precies recht heeft op een uitkering van de arbeidsongeschiktheidsverzekering, is afhankelijk van een aantal factoren die per verzekeraar kunnen verschillen. Er wordt door verzekeraars een onderscheid gemaakt tussen arbeidsongeschiktheid op basis van gangbare arbeid, passende arbeid en beroepsarbeidsongeschiktheid. Bij gangbare arbeid wordt gekeken of men in het geheel niet meer in staat is om te werken, bij beroepsarbeidsongeschiktheid wordt gekeken of men het beroep dat men uitoefent niet meer kan uitvoeren.
