De grote encyclopedie van het antiek

Jan Durdik en anderen (1970)

Gepubliceerd op 02-12-2020

Mogol-tapijten

betekenis & definitie

(ook Mughal- of Indo-Perzische tapijten) werden vervaardigd in India in het tijdperk van de Groot-Mogol (1556-1658). De kunst van het tapijtknopen werd door Sjah Akbar (1556-1605) uit Perzië naar India gebracht.

In 1580 werd in Lahore een koninklijke tapijtmanufactuur gesticht; omstreeks 1600 bestonden ook bloeiende manufacturen in Agra, Fathpur en waarschijnlijk ook in Delhi. De industrie werd gesteund en gestimuleerd door de opvolgers van Sjah Akbar. Sjah Jahangir(1606-1628) en Sjah Jahan (1628-1658). De tapijten werden met de Perzische knoop geknoopt van de fijnste Kashmir wol en zijde, soms met goud- en zilverdraad. De beste Mogol-tapijten waren geduchte concurrenten voor de Perzische tapijten uit die tijd, hoewel de tinten minder kleurvast waren. De patronen van de eerste tapijten zijn gebaseerd op de Kirmanen Herat-tapijten, maar spoedig werd een eigen, Indiase stijl gevolgd.

Mogol-bloemtapijten werden waarschijnlijk gedurende de regering van Sjah Akbar in Fathpur vervaardigd; de naturalistische, asymmetrische bloemen patronen vormen een scherpe tegenstelling met de Perzische behandeling van dit onderwerp. Mogol-dierentapijten, waarschijnlijk van iets later datum, zijn eveneens volkomen naturalistisch: landschappen met olifanten, luipaarden, gazellen e.d. zijn vol sprankelend leven. De motieven zijn asymmetrisch. maar wel uitgebalanceerd. Ook hier blijkt duidelijk het verschil met de abstracte Perzische behandeling van de motieven. Een ander kenmerk voor de Mogol-tapijten is de wijnrode grond (cen kleur die bij de Perzen niet voorkomt). Mogol-bidkleden zijn doorgaans lichter van kleur dan de Perzen, waarbij vooral veel roze wordt gebruikt als contrast- en contourkleur. De knooptechniek die bij de beste Mogol-tapijten werd aangewend is van ongeëvenaarde kwaliteit.