De grote encyclopedie van het antiek

Jan Durdik en anderen (1970)

Gepubliceerd op 02-12-2020

Boulle-techniek

betekenis & definitie

marqueterietechniek die uitmunt door buitengewone fijnheid van tekening. De techniek is representatief voor het Franse pronkmeubel uit de tijd van Lodewijk XVI, en werd ontwikkeld door André Charles Boude in het laatste kwart van de 17de eeuw.

Door van het broze houtfineer over te gaan op metaal (vooral koper) en schildpad, wist hij zijn techniek tot een ongeëvenaard raffinement op te voeren. Daartoe lijmde hij zijn materialen op elkaar en zaagde het hele pakket volgens het ontwerppatroon uit. Aldus verkreeg hij een dubbel stel uitvoeringen: één waar tekening en fond samenvielen overeenkomstig het ontwerp (première partie) en een tweede dat zich liet samenstellen uit het overblijvende materiaal (contrepartie). Op deze wijze kon hij twee identieke meubelstukken marqueteren, maar ook kon hij beide versies opnemen in een enkele compositie. Boulle-meubelen zijn zeer kwetsbaar, omdat de houten kern krimpt en uitzet volgens de vochtigheidsgraad van de lucht terwijl metaal reageert op temperaturen, zodat de steeds wisselende materiaalspanningen reeds bij een betrekkelijk lichte stoot schade kunnen opleveren. Boulle kwam hieraan zelf dan ook reeds tegemoet door zijn meubelen op de kwetsbare plaatsen te voorzien van zwaar bronzen beslag (bronze doré, of ormolu), dat mede het uiterlijk van deze meubelen is gaan bepalen.

Op sommige meubelen zijn zelfs nog stenen plaquettes in pietra dura-techniek aangebracht, de Boulle-techniek heeft een stempel gezet op de Franse meubelkunst van de jaren rond 1700; onder Lodewijk xvi volgde een lijdelijke herleving, en ook in de kopieerlustige 19de eeuw is van enige navolging sprake. Maar ook in de tussenliggende periode zijn Boullekunstenaars werkzaam, al was het alleen al ter reparatie van Boulle-meubelen.