Het woord "monogaam" wordt meestal gebruikt om een relatie te beschrijven waarin een persoon zich exclusief bindt aan één andere persoon. In deze context betekent monogamie dat beide partners zich niet fysiek of emotioneel betrekken bij andere mensen buiten de relatie.
Monogamie wordt vaak geassocieerd met romantische en seksuele relaties, en kan ook worden toegepast op huwelijken, verlovingen of langdurige partnerschappen. In deze context kan het concept van monogamie ook cultureel of religieus bepaald zijn.
In de biologie verwijst monogaam naar het gedrag van bepaalde dieren die een levenslange partner kiezen en zich alleen aan die partner binden. Dit gedrag wordt vaak gezien bij vogels, zoals zwanen, adelaars en pinguïns.
Het tegenovergestelde van monogamie is polygamie, waarbij een persoon zich bindt aan meerdere partners tegelijkertijd. Polygamie kan verschillende vormen aannemen, waaronder polygynie (waarbij een man meerdere vrouwen heeft), polyandrie (waarbij een vrouw meerdere mannen heeft) en groepshuwelijken (waarbij meerdere mensen van verschillende geslachten zich binden aan elkaar).
