Peru

betekenis & definitie

officiële naam República del Perú

oppervlakte 1 285 216 km2

inwoners 17 780 000

hoofdstad Lima

staatsvorm republiek

staatshoofd Fernando Belaúnde Terry

reg. leider Fernando Schwalb

officiële taal Spaans; (Quechua)

religies rooms-katholieken

munteenheid sol

BNP/hoofd US$ 930

lid van VN, UNESCO, UNCTAD, WHO, FAO, ILO, ECLA, OAS,

Andespact, GATT, IMF, Wereldbank, ALADI

Landschap en klimaat

Peru ligt in het westen van Zuid-Amerika en grenst van het noorden uit resp. aan Ecuador, Colombia, Brazilië, Bolivia, Chili en de Grote Oceaan.

Men onderscheidt doorgaans acht landschapstypen. De Chala is de droge kustvlakte, het gebied lager dan 500 m boven zeeniveau, dat op ca. 12% van het landoppervlak de meeste grote steden bevat. De Yungas: de oerwoudgebieden tussen 300 en 2500 m op de oost- en westhellingen van de Andes; de Rupa-Rupa: de lagere oosthellingen. Het Quechuagebied: tussen de 2500 en 3800 m, met een gematigd klimaat. Suni is de naam voor kale, door steile hellingen begrensde plateaus tussen 3800 en 4200 m. De Puno of Altiplano is de hoogvlakte in het zuiden tussen 4200 en 5200 m. Janca noemt men de boven ca. 5000 m gelegen bergruggen van de Andes. De Omégua is het tropisch woudgebied dat deel uitmaakt van het Amazonebekken en 60% van Peru's grondgebied beslaat. Hoogste punt is de 6768 m hoge Huascéran.

Peru ligt in de tropische luchtstreek. De overheersende zuidoostpassaat doet de Peruaanse kustvlakte niet aan, zodat deze een droog klimaat heeft. Alleen in de winter (mei-oktober) zorgt mist vanuit de relatief koude Humboldtstroom (of Perustroom) voor enige vochtigheid. De westelijke Andesdalen zijn iets vochtiger dan de kust en hebben vruchtbare bodems. Meer dan de helft van het land is bedekt met wouden.

Sociale gegevens

De bevolking bestaat voor 50% uit Indianen (Quechua, Aymara, Pano, Tupi), voor 33% uit mestiezen, 10 è 12% blanken en minder dan 5% uit negers en Aziaten. Opvallend is de vrijwel volledige harmonie: er komt geen rassendiscriminatie voor en alle mogelijke huwelijkscombinaties zijn volkomen normaal. De

kustvlakte is het dichtstbevolkt met de agglomeratie Lima-Callao als uitschieter, terwijl de hoge Andes en de oostelijke oerwouden vrijwel onbewoond zijn. De Altiplano is naast de kustvlakte het dichtstbevolkte landsdeel.

De urbanisatiegraad is 50,6. Het onderwijs is gratis en verplicht voor kinderen van 7 tot 16 jaar; meeste instellingen voor voortgezet onderwijs bevinden zich in de kuststreken. Peru heeft ruim 30 universiteiten, waarvan de San Marcos Universiteit van Lima (gesticht 1551) de oudste van Zuid-Amerika is. In de praktijk profiteren vnl. de werknemers in de stedelijke gebieden van de sociale voorzieningen. Blijkens de hoge kindersterfte en de diverse endemische ziekten (o.a. malaria) is de volksgezondheid nog voor verbetering vatbaar.

Economische gegevens

Peru is rijk aan bodemschatten en van sommige mineralen een van de grootste (potentiële) producenten ter wereld. Genoemd moeten worden koper, ijzer, lood, zink, molybdeen, wolfram, diverse soorten natuursteen, verder aardolie en -gas, steenkool. Hoewel de voor landbouw gebruikte grond slechts 2,5% van het totale oppervlak beslaat, is bijna de helft van de beroepsbevolking in de landbouw werkzaam. De opbrengst is onvoldoende en de verdiensten zijn laag. De visgronden zijn rijk: in de koude stroom voor de kust komen meer dan vijftig economisch waardevolle vissoorten voor (o.a. tonijn, haring, makreel, ansjovis). Het Peruaanse oerwoud levert behalve hardhout produkten als natuurrubber.

vanille, cocabladeren. Ondanks deze rijkdommen levert het land een harde strijd om het bestaan: zo moet bijv. een derde van de totale voedselbehoefte ingevoerd worden. Het wegennet is 57.000 km, het spoorwegnet (verschillende spoorbreedten) 2740 km.

Geschiedenis

De Inka's vestigden zich in de 12e eeuw in de omgeving van Cuzco en hadden midden 15e eeuw een rijk opgebouwd dat een belangrijk deel van Zuid-Amerika omvatte. Dank zij een burgeroorlog en het bezit aan vuurwapens en paarden (beide in Zuid-Amerika onbekend) kon Francisco Pizarro in 1532 het rijk veroveren. Toen Napoleon in 1808 de macht over Spanje verwierf, lukte het diverse Zuidamerikaanse staten zelfstandig te worden. Peru lukte dit niet, enerzijds door het grote aantal Spanjaarden, anderzijds door het krachtige bestuur. De bevrijding van Spanje geschiedde dan ook van buitenaf o.I.v. Simón Bolívar en José de San Martin en was in 1821 een feit. Na een Spaanse invasie in 1866 voerde Peru een bloedige oorlog met Chili (18791883). In 1895 trad de eerste democratisch gekozen regering aan. Sinds de jaren 30 hebben democratische perioden en dictaturen elkaar afgewisseld. Belangrijke sociaaleconomische hervormingen begonnen in 1963 onder Fernando BelaúndeTerry (geb. 1912); deze werd in 1968 afgezet. 19-5-1980 werd Terry echter herkozen als staatshoofd en regeringsleider.