Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2025)

Gepubliceerd op 12-10-2022

man met de zeis

betekenis & definitie

(19e eeuw) (ook: de zeisman) (cliché) symboliseert de dood (voorgesteld als geraamte met een zeis, waarmee hij mensenlevens maait). De uitdrukking is wellicht veel ouder. Vgl. grote* maaier; Hein*; kapitein* Mors; Killekobus*; maaienman*; magere* Hein; malgemowes*; ome* Hein; Pietje* Krakeling; de zeiser*.

• Want een god, alwetend, zou niet wagen te strijden tegen den onzichtbaren, machtigen dood, die is in de massa van lange, eentonige urenreeksen; - een god zou zoeken om te verslaan den donkeren Man met de zeis, die in den menschenhof de levens afsnijdt. (De Beweging. Jaargang 1. 1905)
• Opnieuw neemt iets onstoffelijks een tastbare gedaante aan; de tijd wordt voorgesteld als een vogelachtige, een steltloper, die een schril geluid voortbrengt. Dat de tijd als vogel optreedt is in overeenstemming met de emblematische traditie die de oude man met de zeis afbeeldt met vleugeltjes aan, maar hier is uit het vleugel-attribuut een vogel gegroeid, wat snelheid en overzicht impliceert. (H.U. Jessurun d'Oliveira: Vondsten en bevindingen. Essays over Nederlandse poëzie. 1967)
• Toen kwam opeens een lange, indrukwekkende man met een zeis op de schouder naderbij en mijn vrouw greep mijn hand en we voelden ons tijdelijker dan ooit. (S. Carmiggelt: Drie in één. 1985)
• 's Middags samen beneden geluncht. Over toekomst, pensioen en andere narigheden gepraat. De man met de zeis was er ook weer bij. Echt gezellig! (Wim Kan: De dagboeken van Wim Kan 1957-1968. 1988)
• Tijdens ons interview springt hij meteen op en laveert kwiek tussen het meubilair als hij een herinnering wil illustreren met een foto of een document. Zijn memoires schreef hij neer in «Voor de laatste reis. Terugblik op een boeiend leven». Dat document ligt nu in de boekhandel. Het eerste deel van de titel lijkt zowel te verwijzen naar zijn trip naar Zuid-Afrika als naar het onvermijdelijke levenseinde. Maar hij weigert zich door dit vooruitzicht te laten hinderen. «Zolang de man met de zeis niet opdaagt, werk ik rustig verder,» zo schrijft hij zelf. (Het Belang van Limburg, 12/11/1994)
• En net als in een bloederige oorlog houdt de dood hier lelijk huis. De nonnen vallen als vliegen en er gaat zelden een maand voorbij zonder dat de man met de zeis het klooster met een bezoek vereert. (De Morgen, 20/01/1998)

< >