Gepubliceerd op 16-11-2020

Schildvink

betekenis & definitie

Volksnaam voor de Vink Fringilla coelebs. De naam wordt gegeven in Houttuyn 1763 (p.532); er wordt geen nadere locatie genoemd hier, noch een uitleg van de naam gegeven.

Misschien hebben de wit-zwarte banen op de gesloten vleugel de mensen direct aan een wapenschild doen denken [B&TS 1995 p.256], maar het zal eerder zo zijn dat de gedachte bij de naamgever aan de bonte kleurverdeling op het schild overheerst heeft en dat Schildin Schildvink dezelfde bedoeling heeft gehad als Bont in bijv. Bonte Vliegenvanger; de Vink is bont in vergelijking met de Huismus, de Bonte Vliegenvanger ← is bont in vergelijking met de Grauwe Vliegenvanger. Zie ook Schildeend en Schildpadreiger.Een D volksnaam voor de Vink luidt Schildfink [Suolahti 1909; Wüst 1970]; deze naam is mogelijk niet zo oud, want hij staat niet vermeld in HG 1669.

Lockwood 1993 verbindt de E volksnaam Sheld Apple 'Vink' met D Schildfink en kent aan het element sheld, dat ook voorkomt in E Sheldduck'Bergeend', de betekenis 'bont' toe. Weekley 1967 doet hetzelfde (onder het lemma sheldrake), maar verwijst naar onl skela 'divisie'. Er is een mnl schillede bont', dat met genoemde woorden kan overeenkomen.

Fries Skelfink ← lijkt geheel bij N Schildvink en E Sheld Apple te passen. Het eerste deel van de naam moet niet geïnterpreteerd worden als scheldende'; fries skelfink scheldend vrouwspersoon' is figuurlijk gebruikt en het deel skelondergaat zo een woordspeling, alsof het de stam van fries skelle 'schelden' zou zijn. Albarda 1897 heeft bij zijn vertaling "Schelvink" duidelijk niet aan schelden' gedacht; de vertaling zou dan immers *Scheldvink geluid moeten hebben. Skelinterpreteren als schel klinkend' is een mogelijkheid, al is het arbitrair om dit woord op de geluidsuitdrukkingen van de Vink te plakken (roep en/of zang). Bovendien past het niet zo mooi op fink: het zou namelijk het geluid zijn geweest dat 'skel/schel' was, niet de Vink zelf. Mogelijk betekende de friese naam oorspr. dus 'bonte Vink', net als N Schildvink. Het 'bonte' bestaat uit de dubbele witte markering op de vleugels.

{B&TS noemen ook nog een fries Schillevink; deze naam is niet terug te vinden.}