Gepubliceerd op 16-11-2020

IJseend

betekenis & definitie

Clangula hyemalis (Linnaeus: Anas) 1758. Deze 's winters bij ons verschijnende Eendensoort verblijft bijna uitsluitend op zee en zal dus zelden met ijs geconfronteerd worden.

Wel zijn de dd voor een groot deel wit van kleur, wat aan ijs en koude kan doen denken. Blok 1988 zegt dat de naam bepaald zou kunnen zijn door het voorkomen langs de kusten van de Noordelijke Ijszee. Het element IJsin de N naam zal echter de vertaling van Lat glacialis zijn (zie hieronder), ofwel de N naam komt voort uit D Yfient, reeds bij Gesner 1555, maar daar de naam voor het Nonnetje.Fries Iisein ←, D Eisente (bij Schlegel 1844 Gemeine Eisente), E volksnaam (in Northumberland) Ice duck.

BENOEMINGSGESCHIEDENIS Linnaeus 1758 geeft op als de 26e soort uit het geslacht der 'Eenden': "hyemalis. 26. Anas cauda cuneata, rectricibus intermediis longis, corpore griseo, temporibus albis." Houttuyn 1763 herkent hier geen in N voorkomende soort in en 'verzint' een N naam: "Men kan gevoeglyk den naam van Winter-Eend aan dezen toe-eigenen, om dat hy van de Sweeden dus geheten wordt ..." (Lathiemalis = 'winter-'). De omschrijving van Linnaeus past beter op een ♀ Zwarte Zee-eend (met de volksnaam Wigstaart) dan op een (dj Ijseend, wellicht de reden waarom B&O 1822 en Schlegel 1828 (en 1852) de wetenschappelijke naam Anas glacialis Linné hanteren en daarbij als N namen opgeven: "De Winter-Eend, IJs-Eend", resp. "De ijseend" (cursief!). Lat glacialis 'ijs-' <Lat gelu(s) 'vorst, koude'.