Spreekwoorden en gezegden

F. Stoett (1977)

Gepubliceerd op 14-10-2020

In de aap gelogeerd zijn

betekenis & definitie

slecht af zijn, opgelaten zijn. Aangaande de oorsprong van deze uitdr. is niets met zekerheid bekend. „In” zou hier kunnen doen denken aan een uithangbord; immers werden herbergen veelal genoemd naar de voorstelling van het uithangteken: „In den Vergulden Turk”, „In het Zwaantje” enz.

Dat de aap op uithangborden voorkwam, is zeker; men kan dus letterlijk „in de Aap gelogeerd” zijn, en daar de aap ook bekend staat als een dier dat grillig en snaaks er op uit is iemand beet te nemen, kon men de uitdr. toepassen op herbergen waar men nu niet direct voor zijn genoegen was, en beetgenomen werd; later in algemener zin om het verkeren in een onaangename toestand aan te duiden; vgl. in het gefopte haasje gelogeerd zijn, gefopt zijn. Overtuigend is dit echter niet. Men kan ook verband zoeken met de gewestelijk in Z.-Nederl. bekende zegsw. de aap zit er in de schouw, het is er niet pluis, waarin aap moet worden opgevat als duivel. Een geheel andere verklaring sluit aan bij de bet. bezaanstagzeil (stagzeil aan de bezaansmast) die aap ook had. Dit was een der zeilen die het eerst gestreken werden (vand. ook stormaap genoemd) en ook het eerst weer gezet. Als het gestreken was, was het een ideale plaats om aan dek een tukje te doen en daartoe wilden schepelingen er nogal eens in kruipen.

Werd het zeil weer gezet, dan werd de zeeman er halfslapend uit gehaald, of rolde er eenvoudig uit, en dat was zeker geen aangenaam ontwaken. Vgl. Fr. être logé à l’étrille (verouderd); être logé chez Guillot le songeur; être dans de mauvais draps; Hd. in des Teufels Küche geraten sein; in der Patsche sitzen; Eng. to be in queerstreet, in a (tight) box.