Jurisprudence Begrippenlijst

Paul Cliteur (2018)

Gepubliceerd op 17-02-2017

Aquino, Thomas van

betekenis & definitie

Een tweede belangrijke kerkvader (naast Augustinus) is Thomas van Aquino (1225-­1274). Thomas werd op het slot Roccasecca bij Aquino (Napels) geboren. Hij ontwikkelde een filosofie die in 1879 tot de officiële filosofie van de katholieke Kerk werd verklaard.

Thomas geeft in zijn Summa Theologiae (Artikel 3 van Questio 11) het volgende commentaar op ketterij. Hij schrijft dat de ketters van de Kerk moeten worden afgescheiden door middel van excommunicatie, maar dat is niet genoeg. Zij moeten ook van de wereld worden afgescheiden door de dood. De reden daarvoor is dat het een veel ernstiger zaak is om het geloof te corrumperen, waardoor de ziel wordt verlicht, dan het is om geld te vervalsen waardoor alleen het tijdelijke leven wordt ontregeld.

Deze passage wordt door hedendaagse gelovigen, in het bijzonder katholieken, als compromitterend ervaren. Het is iets dat de reputatie van Thomas ernstig bezoedelt. Michael Novak (geb. 1933) bijvoorbeeld, een Amerikaanse katholieke intellectueel, gaat op de kwestie uitvoerig in en probeert enig begrip voor Thomas te kweken.

Er wordt ook wel gezegd dat de positie van Thomas niet wezenlijk verschilde van die van Augustinus (354­430). Augustinus schrijft in De Civitate Dei (Over de stad van God – 413­426) dat ook Abraham gehoor­zaam moest zijn. Toen het bevel van God klonk dat hij zijn zoon moest offeren was er geen ruimte voor ongehoorzaamheid, zei Augustinus (Boek xvi, hoofdstuk 32). En zo worden ketters bij uitstek beschouwd: als ongehoorzaam. Ongehoorzaam aan de bevelen van God.

Wat we uit al deze opvattingen kunnen leren, is dat inquisiteurs niet zozeer slechte mensen zijn (althans niet alleen), maar vooral ook in de ban zijn van een verkeerde opvatting over hoe de werkelijkheid in elkaar zit. Dat betekent ook dat wellicht W.K. Clifford een punt heeft dat elk mens de dure plicht heeft grondig te onderzoeken hoe de werkelijkheid in elkaar zit. Denkluiheid is ook moreel verwerpelijk.