Oosthoek encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 17-01-2019

Reid (thomas)

betekenis & definitie

Reid (Thomas), Schotsch wijsgeer, 1710— 1796, prof. te Aberdeen en Glasgow, is het hoofd der z.g.n. Schotsche School van het gezond verstand (common sense), waartoe Ferguson, Beattic, Oswald en Dugald Stewart behoorden en die niet alleen langen tijd in Schotland, maar ook elders (b.v. in Frankrijk) grooten invloed had. R. komt op tegen de richting, die de Eng. fil. door Locke, Berkeley en Hume genomen had en waardoor alle wetenschap, deugd, godsdienst en de kennis van het gewone verstand onzeker gemaakt waren. Hij bestrijdt o. a. Locke’s leer, dat de menschelijke geest oorspr. een onbeschreven blad (tabula rasa) zijn zou, die dan vervolgens alleen door de „ervaring” volgeschreven wordt; verder Berkeley’s loochening der materieele wereld, Hume’s theorie van het oorzaak-begrip en de heele mechanistische Engelsche associatie-psychologie, waartegen hij zeer scherpzinnige argumenten aanvoert. R. wijst er terecht op, dat niet al onze kennis uit de ervaring stammen kan en dat aan deze een oorspronkelijke kennis a priori ten grondslag liggen moet.

Hij neemt 12 zulke oordeelen aan (waartoe de logische en mathematische behooren) die intuïtieve zekerheid bezitten. Maar ongelukkig is de invoering van den term „het gezond verstand”, dat, behebt met allerlei vooroordeelen, voor een diepere filosofie onbruikbaar is. Voor de empirische psychologie heeft R. door zijn analyses belangrijke bijdragen geleverd. Hoofdwerken : Inquiry into the human mind on the principles of common sense (1764); Essays on the Powers of the Euman Mind (1790). Zijn complete werken zijn eerst door Dugald Stewart (met biografie), later door Hamilton, en in Fransche vertaling door Royer-Collard uitgegeven.