Concordaat - verdrag tusschen den paus en een souverein ter regeling van de godsdienstige belangen en de kerkelijke rechten in het gebied van den laatste. De C. zijn werkelijke tweezijdige verdragen, die beide contracteerenden verplichten en éénzijdig zonder verdragsbreuk niet kunnen ontbonden worden; dit is thans de meening van de meeste canonisten. Als eerste C. duidt men gewoonlijk aan het C. van Worms: (of Pactum Callixtinum van 23 Sept. 1122) beëindiging van den Investituurstrijd (zie INVESTITUURSTRIJD); volgden in 1418 de concordaten van Constans, die Martinus V met de Duitsche, Engelsche, Fransche, Italiaansche en Spaansche natie sloot, en die betrekking hadden op het getal en eigenschappen der kardinalen, reservaties simonie, enz. De oppositie van de Duitsche keur- en meerdere rijksvorsten tegen Eugenius IV werd beëindigd door pauselijke concessies in de z.g. Frankforter of vorstenconcordaten van 1446—47, op welke reeds 17 Febr. 1448 het door Kardinaal J. de Carvajal tot stand gebrachte Aschaffenburger- of Weensche C. tusschen Nicolaas V en Frederik III volgde.
Gelijk de laatstgenoemde betrof ook het Fransche C. van 18 Aug. 1516 tusschen Leo X en Frans I het meest de beneficiën en annaten en is in ’t bijzonder gewichtig door de opheffing van de pragmatieke sanctie van Bourges en de toestemming van de koninklijke benoeming voor alle bisdommen en prelaturen. Dit C. werd 15 Juli 1801 door een nieuw tusschen Pius VII en den eersten consul Napoleon gesloten (ook voor België en den linker-Rijnoever geldend) vervangen, waardoor o.a. de eerste consul het benoemingsrecht voor de bisschopszetels krijgt, nieuwe indeeling der bisdommen en parochies geregeld wordt, de eed van trouw van de geestelijken wordt verlangd, de oprichting van seminaries en kapittels wordt toegestaan. Daar noch het z.g. C. van Fontainebleau of het 2e C. van Napoleon (25 Jan. 1813), noch dat tusschen Pius VII en Lodewijk XVIII (1817) kracht van wet kregen, bleef dit C. geldig van 1801 tot 1906, wel is waar door de organieke artikelen (zie ORGANIEKE ARTIKELEN) dikwijls krachteloos gemaakt. In Duitschland heeft de door de secularisatie geheel in de war geraakte kerkelijke verhoudingen het eerst geregeld Beieren door het C. van 5 Juni, 24 oct. 1817; dit werd eerst 26 Mei 1818 gepubliceerd. Door de Bul „De salute animarum” (1821) werden in Pruisen, door de Bullen „Provida solersque” (1821) en „Ad Dominici gregis custodiam” (1827) in de Boven-Rijnsche kerkprovincie, door de Bul „Impensa Romanorum” (1824) in Hannover de kerkelijke verhoudingen geregeld. De conventie’s met Württenberg (1857) en Baden (1859) kregen niet de toestemming der Staten. Het Oostenrijksche C. (1855) werd door de regeering sedert 1868 in gewichtige punten gewijzigd en in 1870 als afgeschaft verklaard. Nog met verschillende andere Staten heeft de Paus C. gesloten, o.a. verschillende met Spanje en Portugal.
