v. (-en),
1. het doen ontbranden, aansteking;
2. (techniek) bij verbrandingsmotoren het tot ontbranding brengen van het mengsel van brandstof en lucht (e); ook de inrichting die dit veroorzaakt : de is niet in orde;
3. inrichting waardoor een granaat of bom op het gewenste ogenblik tot ontploffing gebracht wordt; (fig.) een mop met vertraagde ontsteking, waarvan de pointe pas later doordringt;
4. (geneeskunde) plaatselijke afweerreactie van het lichaam, die ontstaat als antwoord op een plaatselijke beschadiging van het weefsel (e): de wond zal spoedig genezen als er geen bijkomt.
GENEESKUNDE
De vier hoofdverschijnselen van een ontsteking zijn: koorts, roodheid, zwelling en pijn; daarbij komt nog de functiestoornis van het ontstoken orgaan. De ontsteking begint met een verandering van de haarvaten in het ontstoken deel, waardoor deze uitzetten en overvuld raken (warmte, roodheid). De bloedstroom wordt in het algemeen langzamer. Dit gaat gepaard met een grotere doorlaatbaarheid van de vaatwanden, waardoor zowel vloeistof als witte bloedlichaampjes in veel grotere dan de normale hoeveelheid door de vaatwand heendringen en een exsudaat vormen (zwelling). Bij lichte ontsteking overheerst deze ‘uitzweting’ van vloeistof. Bij ernstiger vormen treedt een dermate groot aantal witte bloedlichaampjes uit (zie diapedese) dat zij het ontstekingsgebied beheersen en men van etter spreekt.
Een ontstoken en gezwollen deel oefent druk uit op de zenuwen (pijn). Oorzaken van een ontsteking kunnen zijn: verbranding, verscheuring, infectie, chemische aantasting enz. Infectie was (en is wellicht nog) de meest voorkomende oorzaak en, indien lokaal, het gemakkelijkst te helen. De ontstekingsreactie dient om het schadelijke agens (bacterie e.d.) te vernietigen of verspreiding tegen te gaan en om daarna het beschadigde weefsel te herstellen of te vervangen. Soms lukt het niet de verspreiding tegen te gaan: de verwekkers kunnen dan in de lymfvaten terecht komen (lymfangitis). De regionale lymfknopen (oksel, lies) raken ontstoken en gezwollen (lymfadenitis), maar vormen meestal een afdoende (tweede) barrière.
Bij massale infectie schieten ook de lymfknopen tekort en ontstaat bloedvergiftiging.
TECHNIEK
Bij de ontsteking wordt de temperatuur tot boven het ontbrandingspunt gebracht. Dit kan geschieden door middel van de cilinder waarin het brandstofmengsel zich bevindt (-gloeikopmotor), of door een hoge compressiedruk van de lucht waarbij de temperatuur zo hoog wordt dat bij inspuiten of inblazen van de vloeibare brandstof deze direct tot ontbranding komt. Het opwekken van een vonk geschiedt bij alle gas-en benzinemotoren hetzij door batterijontsteking of door magneetontsteking. Bij de batterijontsteking wordt de batterij spanning van de elektrische stroom van 6 V of 12 V door middel van een bobine getransformeerd tot een spanning van meer dan 10 000 V. Hiermee kan een vonk tussen de elektroden van de bougie overspringen. Bij de magneetontsteking wordt eveneens door middel van elektrische spoelen een hoge elektrische spanning opgewekt en naar de bougie geleid.
