clausule in de statuten van een NV of BV, die aan een beperkte kring uit de aandeelhouders of een bepaalde groep personen bijzondere bevoegdheden geeft. Meestal heeft de oligarchische clausule betrekking op het recht van voordracht voor de benoemingen van directeuren en commissarissen.
Men vindt de oligarchische clausule vooral bij familie-NV’s. Mochten de aandelen in handen van buitenstaanders geraken, dan behoudt de familie toch haar invloed op de leiding. Sedert de Structuurswet 1971 is deze clausule bij grote vennootschappen in Nederland niet meer toegestaan (→ondernemingsrecht). Ook bij ondernemingen waarvan men het nationale karakter wil bewaren, komt de oligarchische clausule of een overeenkomstige constructie voor. Positieve kanten zijno.a. dat de besluitvorming niet meer uitsluitend afhankelijk is van een toevallige meerderheid in de algemene vergadering, de kwaliteitsbeheersing van bestuur en toezicht beter gewaarborgd is en beveiliging tegen een overval beter mogelijk is. Negatieve aspecten zijn o.a. de onduidelijkheid van de feitelijke machtsverhoudingen en verstoring van de wettelijke dualistische structuur (algemene vergadering tegenover bestuur). Daarom wordt er ook door verschillende instanties op gelet dat bepaalde grenzen niet worden overschreden. Ook buiten-statutaire constructies zijn mogelijk ter verzekering van een oligarchie, zoals de invoering van certificaten van aandelen, de oprichting van een holdingmaatschappij, stemrechtovereenkomsten of het tegenwoordig vaak voorkomende verschijnsel, als de statuten dit toestaan, van uitgifte van aandelen aan ‘bevriende’ derden, b.v. om een dreigende overval te voorkomen of af te weren.
