[Hebr. Mosje, volgens Ex.2,10 ‘uit het water getrokken’, waarschijnlijk echter Egyptisch leenwoord: kind of zoon (van de godheid)], in het OT zoon van Amram en Jochebed, broer van Aäron uit de stam van Levi, de bevrijder van het volk Israël (ca.1225 v.C.).
Volgens het boek Exodus werd Mozes na zijn geboorte door zijn moeder in een biezen kistje in de Nijl gelegd, om hem te beschermen tegen de farao, die alle Hebreeuwse kinderen liet doden. Hij werd daar gevonden door de dochter van farao; zij liet hem opvoeden en nam hem als haar zoon aan. Toen hij volwassen was, nam Mozes het op voor zijn verdrukte volksgenoten, maar moest vluchten naar de Midianitische woestijn, waar hij huwde met Zippora, dochter van Jetro. Op zijn 80e jaar werd hij door Jahwe geroepen om Israël uit Egypte te verlossen, waarbij de farao door de ‘tien plagen’ werd gedwongen het volk Israël te laten vertrekken. Mozes voerde het volk door de Rode Zee naar de berg Sinaï, waar de wetgeving plaatshad. Daarna zwierf hij met het volk 40 jaar door de woestijn en overleed op de berg Nebo, op de leeftijd van 120 jaar.Mozes heeft Israëls stammen tot elkaar gebracht en de grondslag gelegd voor het latere Israëlitische volk.
Hij verenigde in zich de eigenschappen, van volksleider en profeet. Hij gaf Israël zijn godsvoorstelling: Jahwe is een exclusief en ethisch wezen (niet zoals de goden der omringende volken, een natuurwezen). De traditie schrijft Mozes de Pentateuch toe (de vijf boeken van Mozes).
LITT. E.Sellin, Moses (1929); M.Buber, Moses (1948); F.v.Winetti, The mosaic tradition (1949); E. Auerbach, Moses (1953); H.Seebasz, Moses und Aron (1962); H.Schmid, Moses (1968); D.M.Beegle, Moses, the servant of Yahweh (1972); L.Szondi, Moses. Antwort auf Kain (1973).
