v., een behandelingswijze van volwassenen en kinderen met gedragsmoeilijkheden.
(e) De gedragstherapie is gebaseerd op principes uit de leerpsychologie. Aanvankelijk hadden gedragstherapeuten vooral belangstelling voor de eenvoudigste leerprocessen, die verklaren hoe bepaald gedrag aangeleerd wordt door conditionering: als een gedraging gevolgd wordt door een beloning zal de frequentie toenemen; wanneer geen beloning of straf volgt, zal de frequentie afnemen en het gedrag uiteindelijk verdwijnen. Psychische symptomen, zoals nerveuze tics, seksuele functiestoornissen, ➝fobieën en dwanghandelingen, worden volgens dit principe opgevat als geconditioneerde reflexen, die min of meer toevallig aangeleerd zijn en die bijgevolg ook via ➝conditionering afgeleerd kunnen worden. Opmerkelijk aan deze gedachtengang is, dat de gedragstherapie hiermee afstapte van de veronderstelling dat zulke symptomen uitingen zijn van onbewuste psychische conflicten. In veel gevallen (m.n. bij genoemde symptomen) blijkt de gedragstherapeutische aanpak succesvol, waarbij hij het voordeel heeft van de relatief korte duur van de behandeling en van de ruime toepassingsmogelijkheid (b.v. ook bij jonge kinderen met problemen zoals bedwateren, stotteren).
Als reactie op het stricte ➝behaviorisme kregen de leerpsychologen in de jaren zestig meer belangstelling voor complexere vormen van menselijk leren, waarin o.a. het gebruik van de taal een grote rol speelt. De gedragstherapie lijkt deze ontwikkeling te volgen. Hierdoor raakt zij enerzijds verder verwijderd van haar oorspronkelijke experimenteelwetenschappelijke basis; anderzijds ontstaat meer verwantschap en integratie met andere methoden van psychotherapie. Wèl blijft de gedragstherapie zich onderscheiden door zich te concentreren op het problematische gedrag als zodanig en door het systematisch toepassen van strategieën om dit gedrag te veranderen (vgl. de in de VS gangbare aanduiding: behavior modification). De methodische eis om tot stand gebrachte veranderingen te evalueren en liefst meetbaar te maken, is met name door beoefenaars van de gedragstherapie gepropageerd; op deze wijze hebben zij onderzoek naar de effecten van psychotherapie bevorderd. In Nederland bestaat sinds 1966 een Vereniging voor Gedragstherapie, die opleidingen verzorgt en op andere manieren de toepassing van gedragstherapie stimuleert.
LITT. J.Cladder en D.Truyens-van Berkel, Gedragstherapie bij ouder en kind (1974); W.de Moor en J.Orlemans, Inl. tot de gedragstherapie (1975).
