[Lat. finis, doel], v., (ook: teleologie), bepaaldheid door en aangepast zijn aan een doel. In algemeen biologische beschouwingen verstaat men onder finaliteit de opvatting dat in de (levende) natuur doelmatigheid bestaat, dat de levende wezens doelmatig gebouwd zijn en doelmatig functioneren.
Deze opvatting is in de loop der tijden zeer verschillend beoordeeld. In vroegere eeuwen was zij de heersende denkwijze. In de 18e en 19e eeuw, met het doordringen van nieuwe natuurwetenschappelijke opvattingen in de biologie, rees geleidelijk verzet tegen een zienswijze waarbij het doel als oorzaak werd gezien. Als reactie op het vaak absurde gebruik werd finaliteit geheel verworpen; de causale zienswijze ging domineren. Later zag men in dat beide opvattingen elkaar kunnen aanvullen. Het is immers niet te loochenen dat in het algemeen een zinvol verband bestaat tussen bouw en functie van de organen, zomede tussen eigenschappen van de organismen en die van hun omgeving. Het vaststellen van dit functionele verband heeft verklaringswaarde, al wordt het zoeken naar een causale (en historische) verklaring daardoor niet overbodig.
