Onze Taal Woordpost

Genootschap Onze Taal (2020)

Gepubliceerd op 25-01-2021

categorische imperatief

betekenis & definitie

gebod met algemene geldigheid

uitspraak
[ka-tuh-go-rie-suh im-puh-ra-tief] of [im-puh-ra-tief]

citaat
"De beledigingen aan het adres van Afro-Amerikanen vielen nog te negeren door het Republikeinse partij-establishment (...). Maar Trumps 'Grab 'em by the pussy'-uitspraak is een categorische imperatief voor de omgang met álle vrouwen."
Bron: woordfeit
De aanduiding categorische imperatief komt uit het gedachtegoed van de achttiende-eeuwse filosoof Kant. Het is een gebod met algemene, universele geldigheid: een gebod waarvan iedereen zou wensen dat anderen zich eraan houden, en waaraan jij je zelf dus ook houdt.
Categorisch betekent 'stellig, onvoorwaardelijk, beslist'; het komt van het Latijnse categoricus 'beslist'. Een imperatief is een 'gebod', in het bijzonder een gebod in ethische zin. Ook deze term gaat op het Latijn terug: het werkwoord imperare betekent 'bevelen' en het bijbehorende bijvoeglijk naamwoord imperativus 'behorend bij een bevel'.