Monumenten in Nederland: Zeeland

R. Stenvert en C. Kolman (2003)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Woonhuizen in Brouwershaven

betekenis & definitie

Woonhuizen. In opzet zullen veel huizen aan de haven teruggaan tot de 17de eeuw.

Door het aanbrengen van nieuwe lijstgevels hebben deze smalle diepe huizen echter een 19de-eeuws aanzien gekregen. Voorbeelden van gevels met een blokbepleistering zijn te vinden bij: Haven Zuidzijde 8 en 9, Haven Noordzijde 6 en 17, en Markt 25 en 29.

Wit geschilderde gevels hebben Markt 9, 26, 27, 38 en het dubbelpand Markt 36. Verder zijn er enkele, in opzet waarschijnlijk 18de-eeuwse, monumentale panden die in de 19de eeuw een nieuwe gevel kregen, zoals het gepleisterde huis Haven Zuidzijde 3, dat is voorzien van een neoclassicistische deuromlijsting en vensters (circa 1840).

Eclectische details vertonen de gevels van Markt 48 (circa 1865) en Haven Noordzijde 24 (circa 1880).Eenlaagspanden met lijstgevels komen veel voor in Brouwershaven. Het Jagershuis (Markt 28) is in het stoephek gedateerd ‘1788’. De gevel bevat gevelstenen met voorstellingen van een jager, een hond en een haas. Voorbeelden van panden met gepleisterde gevels uit de 19de eeuw zijn Haven Zuidzijde 20, Haven Noordzijde 8, 30 en 32. De gevels van Haven Noordzijde 31 (circa 1900) en Spuislop 7 (1908) hebben schoon metselwerk en sierlijsten in neorenaissance-stijl.

Verschillende diepe huizen hebben hun topgevel behouden. Het huis waar Jacob Cats is opgegroeid, Kerkstraat ong./hoek Noorddijkstraat, oogt 17de-eeuws door de trapgevel, de kruiskozijnen en de ankers, maar is het resultaat van een reconstruerende restauratie.

Authentieker is de 18de-eeuwse halsgevel van Nieuwstraat 25, die rond 1910 is gepleisterd. Een waarschijnlijk 18de-eeuwse oorsprong hebben de klokgevels van Haven Noordzijde 21, Markt 1, De Gulden Valcke (Haven Zuidzijde 5-6) en de tuitgevels van Haven Zuidzijde 14, Haven Noordzijde 19 en 25, en Noorddijkstraat 19 en 23. Rond 1910 gebouwd zijn zowel het huis Haven Zuidzijde 22, met siermetselwerk boven de vensters, als het in neorenaissance-stijl uitgevoerde dwarse huis Zuiddijkstraat 14, met banden en strekken in een afwijkende kleur baksteen, en het huis Haven Zuidzijde 13 met jugendstil-details. Kleurrijker huizen met mansardedaken zijn Noorddijkstraat 22 en 24 (beide circa 1925). Expressionistische details vertoont het huis Haven Noordzijde 15 (circa 1920) en zakelijk-expressionistisch van vorm is de villa Jacob Catsstraat 1 (circa 1930).