Monumenten in Nederland: Noord-Brabant

Ton Kappelhof, Chris Kolman, Ben Kooij, Ben Olde Meierink, Nelleke Reijs en Ronald Stenvert (1997)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Woonhuizen in Oirschot

betekenis & definitie

Woonhuizen. In het centrum van Oirschot staan diverse, meer of minder ingrijpend verbouwde of gerestaureerde 17de- en 18de-eeuwse huizen.

De Beyerd (Gasthuisstraat 25) zou omstreeks 1490 gesticht zijn als pelgrimsverblijf, maar dateert in zijn huidige vorm uit de 17de eeuw.Panden met 17de-eeuwse trapgevels zijn De Reizende Man (Schoolstraat 1) en St.-Odulphusstraat 1 en 3 (hoek Markt). De twee laatstgenoemde huizen zijn in 1937 ingrijpend gerestaureerd. Restaurant De Zwaan (Markt 4), heeft in de zijgevel de jaartalankers ‘16’ en in de achtergevel de ankers ‘23’. Diverse panden uit de eerste helft van de 17de eeuw hebben inen uitgezwenkte gevels, zoals Markt 19, In den Bonten Os (Markt 15) uit 1648 en het mooiste voorbeeld Torenstraat 8 uit 1638, waarvan het huis doorloopt tot aan Nieuwstraat 7. Het tweebeukige huis Koestraat 14-18, ook wel (ten onrechte) ‘Hof van Solms’ genoemd, werd in 1668-'69 gebouwd voor chirurgijn Arnoldus Feij. Het middengedeelte van de gepleisterde voorgevel is uitgevoerd als een pilastergevel in de trant van Vingboons.

Sinds 1904 dient het pand als onderkomen voor bejaarde zusters franciscanessen van het klooster Nazareth. Het eenlaags woonhuis Gasthuisstraat 38 heeft de jaartalankers ‘1674’. Schoolstraat 9-11 stamt uit omstreeks 1690 en is nu museum ‘De Vier Quartieren’.

Panden uit de 18de eeuw zijn Leeuwerikstraat 18-22, drie eenlaags huizen met in de zijgevel de ankers ‘I.H.V. 1715’. Het huis Nieuwstraat 45 heeft de jaartalankers ‘1766’. Het grote herenhuis Nieuwstaat 17-17a uit omstreeks 1840 doet dienst als R.K. pastorie. Een vergelijkbaar pand is Rijkeluisstraat 2 uit 1856, terwijl Markt 8 uit 1870 stamt. Interessant is het in 1907 in jugendstil gebouwde dubbele woonhuis Dekanijstraat 12-14, dat dienst deed als veldwachtersoning en excercitielokaal van de vrijwillige volksstorm.