Monumenten in Nederland: Noord-Brabant

Ton Kappelhof, Chris Kolman, Ben Kooij, Ben Olde Meierink, Nelleke Reijs en Ronald Stenvert (1997)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Kasteel Loon op Zand in Loon op Zand

betekenis & definitie

Kasteel Loon op Zand (Kasteellaan 17) is een rechthoekig omgracht en onderkelderd gebouw met schilddak en dakruiter.

Het kasteel bestond aanvankelijk uit een vrijwel vierkante 14de-eeuwse donjon, die in de loop van de tijd met de woonbebouwing op de voorburcht werd verbonden. De donjon had in 1586 zwaar te lijden van oorlogshandelingen. Het herstel kwam pas in 1663 en toen zijn ook de huidige keldergewelven aangebracht. In 1777 werd het kasteel tot op de kelder afgebroken en naar ontwerp van architect Stevens verrees daarop het huidige landhuis. Bij het landhuis heeft men het front niet naar het oosten, zoals bij het kasteel, maar naar het noorden gericht. Het voorplein met flankerende bouwhuizen en afsluitende muur met monumentaal toegangshek zijn uit dezelfde tijd.

Aan de rand van de gracht rondom het terrein, en half daarin gebouwd, staat het Zaadhuis (Kasteellaan 20B), een eenlaagspand met steil schilddak, dat waarschijnlijk in de 17de eeuw als tuinhuis werd gebouwd. Het in 1955 gerestaureerde gebouw heeft inwendig een samengestelde balklaag met geprofileerde sleutelstukken en een kap met gestapelde jukken. Rond het kasteel ligt een geometrische lanenstructuur, waarvan de naar het zuiden gerichte Kasteellaan de belangrijkste was.