Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Parken in Apeldoorn

betekenis & definitie

Ten noorden van de oude kern van Apeldoorn bevinden zich vijf onderling met elkaar verbonden wandelparken, die voornamelijk zijn ontstaan bij het verkavelen van landgoederen tot villaparken. In 1874 kocht steenfabrikant H.C. van der Houven van Oordt de landgoederen De Pasch en De Veenkamp.

Ze werden verkaveld naar ontwerp van landschapsarchitect H.H. Hogeweg, waarbij Van der Houven van Oordt in 1876 een gedeelte aan de gemeente schonk als wandelpark: het Oranjepark . Men eerde hem in 1892 met een gedenkbank, vermoedelijk naar plannen van J.A. Wijn. Rond 1880 kwam op eenzelfde wijze aan de noordzijde het Emmapark tot stand. Van der Hoeven van Oordt kocht ook het landgoed De Vlijt (ook Marialust genoemd), dat hij eveneens grotendeels verkavelde en waarvan hij in 1890 een deel aan de gemeente schonk: het Wilhelminapark . In dit wandelpark kwam in 1932 een herinneringsbank voor burgemeester H.P.J. Tutein Nolthenius te staan, naar ontwerp van P.

Puype. Aan de noordzijde van het park werd in 1909 op initiatief van mw. Van Haersma de With het Prinsenpark aangelegd. Tussen het Wilhelminapark en het Prinsenpark ontstond later nog het Verzetsstrijderspark . De vijf genoemde parken zijn aangelegd in een romantische Engelse landschapsstijl met gebogen lanen, meanderende waterpartijen en verrassende doorkijkjes.

Het aan de westzijde van Apeldoorn gelegen park Berg en Bos (J.C. Wilslaan 21) is een restant van het na het overlijden van eigenaar J.C. Wils in 1906 verkochte landgoed Berg en Bosch. Een deel werd verkaveld (Beukenlaan, Eikenlaan e.o.) en de rest kwam in 1917 in bezit van de gemeente, die K.C. van Nes een verkavelingsplan liet opstellen. Vanwege de crisis kwam dit niet tot uitvoering, waarna in 1932 als werkverschaffingsproject het huidige publieke park werd aangelegd naar plannen van H. Copijn & Zn.

In het sterk geaccidenteerd terrein ligt een centrale vijver, die door sprengen wordt gevoed; deels via een aangelegde waterval en deels via een tunnelgrot (1937). Een deel van het park is later ingericht tot een dierentuin voor apen (Apenheul). Ook het in 1934 aangelegde kristalbad (Felualaan 29) behoorde tot het werkverschaffingsproject.