Gepubliceerd op 01-12-2020

terp

betekenis & definitie

(ward, werd, werf, wierde), door de mens opgeworpen woonheuvel in oorspronkelijke kweldergebieden, die regelmatig door zee- en soms door rivierwater werden overstroomd. Langs de Noordzeekust komen zij voor in Zuid-Jutland, de BRD, Nederland (Groningen, Friesland en kop van Noord-Holland) en plaatselijk in België.

Zij werden opgebouwd uit huishoudelijk afval, mest, kwelderzoden en ander plantaardig materiaal. De meeste terpen zijn ca. 2-7 m hoog. Er zijn kleine terpen voor een enkel huis (huisterpen) en grotere voor hele dorpen (dorpsterpen). Zo zijn de centra van Leeuwarden en Dokkum oorspronkelijk op terpen gebouwd. Zij zijn aangelegd vanaf de 6e eeuw v.C. tot in de 12e eeuw n.C. Door latere opslibbing van de kwelders ligt de basis van de terpen veelal dieper dan het maaiveld in de omgeving.

Vanaf ca. 1000 werd de aanleg van terpen langzamerhand overbodig door dijkaanleg. Om de vruchtbare ‘terpaarde’ te kunnen verkopen, heeft men veel terpen in de 19e en 20e eeuw geslecht; daarbij werden vele archeologische vondsten gedaan. Sinds 1916 is er een Vereniging voor Terpenonderzoek. Vanaf 1965 vallen de Ned. terpen onder de Monumentenwet.Bij sommige terpen (o.a. Biesum, Foudgum, Middelstum, Spijk) vindt men verkavelingspatronen, die zich vanaf de terp in het omringende land voortzetten.