Woordenboek van medische eponiemen

T.Beijer en C.G.L.Apeldoorn (1998)

Gepubliceerd op 17-06-2020

Wassermann-reactie

betekenis & definitie

complementbindingsreactie voor diagnostiek van syfilis. De reactie is niet specifiek: bij collageenziekten kan dikwijls een valspositieve reactie optreden.

Een jaar nadat Fritz Schaudinn de Treponema pallidum als verwekker van syfilis ontdekt had, paste de Berlijnse bacterioloog August Paul von Wassermaan (1866-1925) de complementbindingsreactie van Bordet en Gengou toe bij de diagnostiek van deze geslachtsziekte. Samen met zijn medewerker Carl Bruck en de dermatoloog Albert Neisser publiceerde von Wassermann in de Deutsche Medizinische Wochenschriftvan 10 mei 1906 zijn bevindingen: ‘Eine serodiagnostische Reaktion bei Syphilis’. Aanvankelijk gebruikte men als antigeen een waterig extract van levers van doodgeboren luetische foetussen. Al spoedig bleek dat ook cardiolipine, een fosforlipoïd uit het runderhart, dezelfde antigene eigenschappen bezit als het luetische leverextract.

Von Wassermann, zoon van een rijke bankier in Bamberg, studeerde in Erlangen, Wenen en München. In Berlijn bekwaamde hij zich bij Robert Koch in de bacteriologie en hij werd daar in 1913 hoofd van het instituut voor experimentele therapie. Hij deed onderzoekingen op het gebied van de serodiagnostiek van lues, hij bestudeerde de antitoxinebehandeling van difterie en hij hield zich uitvoerig bezig met tuberculoseonderzoek. Belangwekkend waren zijn werkzaamheden betreffende de inentingen tegen tyfus, cholera en tetanus (Hamilton Bailey).

Von Wassermann kreeg voor zijn werk tal van onderscheidingen; een professoraat en de door hem fel begeerde Nobelprijs ontgingen hem helaas.