Gepubliceerd op 13-06-2017

Ulbricht, Ernst Paul Walter (1893-1973)

betekenis & definitie

Duits politicus; van 1950-71 partijleider in de Duitse Democratische Republiek; van 1960-76 staatshoofd van de DDR.

Ulbrich begon zijn loopbaan als timmerman. Na zijn aansluiting bij de SPD in 1912, wijdde Ulbricht zich spoedig uitsluitend aan de politiek. In de Eerste Wereldoorlog, waaraan hij als soldaat deelnam, sloot hij zich aan bij de USPD en de Spartakusbond. Tijdens de novemberrevolutie van 1918 was hij USPD-afgevaardigde in de arbeiders- en soldatenraad van Leipzig. Ulbricht maakte door zijn ijver en organisatorische talenten een snelle carrière in de uit de Spartakusbond voortgekomen KPD, waarvoor hij in 1928 in de Rijksdag zitting nam. Na de machtsovername door de nationaal-socialisten in januari 1933 verliet hij eind 1933 het land. Hij werkte in verschillende landen voor de Komintern, de Communistische Internationale. Zo werd hij onder andere als politiek commissaris bij de Internationale Brigade in de Spaanse burgeroorlog ingezet, om tegenstanders van Stalin uit te schakelen. Van 1938 tot 1945 verbleef Ulbricht in Moskou.

In april 1945 keerde hij terug naar Berlijn, waar hij in nauwe samenwerking met de Sovjetunie de SED, de Communistische Partij van Oost-Duitsland, opbouwde. Walter Ulbricht werd na het totstandkomen van de DDR in oktober 1949 vice-premier en in 1950 secretaris-generaal van de partij. In 1960 werd hij tevens voorzitter van de Staatsraad, de hoogste functionaris van het land. Ulbricht domineerde meer dan vijfentwintig jaar de Oost-Duitse politiek, waarbij hij trouw de door Moskou uitgestippelde koers volgde. Hij was verantwoordelijk voor de omvorming van de DDR tot een volksdemocratie volgens streng stalinistisch model. Zijn buitenlandse politiek was gericht op het bevorderen van de politieke erkenning van de DDR en op het in stand houden van de bestaande grenzen. Ulbricht toonde zich een onverzoenlijk tegenspeler van de BRD. Om de massale uittocht van Oost-Duitsers tegen te gaan, nam hij in 1961 het initiatief tot de bouw van de Berlijnse Muur.

Op 3 mei 1971 werd hij als partijleider opgevolgd door Erich Honecker. Ulbricht bleef weliswaar tot zijn dood staatshoofd, maar zijn politieke rol was in 1971 uitgespeeld.