Zuid-Afrikaans generaal en politicus; premier van 1919-24 en van 1939-48.
Jan Smuts studeerde letteren, natuurwetenschappen en rechten in Stellenbosch (bij Kaapstad) en in Cambridge. Tijdens de tweede Boerenoorlog (1899-1902) boekte hij als generaal indrukwekkende overwinningen op de Britten. Desondanks stemde hij in 1902 in met de Vrede van Vereeniging, vanuit de overtuiging dat de toekomst van zijn land het beste gediend was met samenwerking met de Britten. Hij zette zich in voor Zuid-Afrikaanse autonomie binnen het British Empire, die uiteindelijk in 1910 tot stand kwam. Smuts bekleedde in de nieuwe Unie van Zuid-Afrika de ministersposten van Binnenlandse Zaken, Mijnwezen, Defensie en Financiën. Zijn pro-Britse koers ondermijnde echter zijn populariteit onder de Afrikaners.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog nam Smuts het opperbevel over de troepen op zich die de Duitse koloniën in Zuidwest- en in Oost-Afrika veroverden. In 1917 nam hij zitting in Lloyd Georges oorlogskabinet in Groot-Brittannië; hij was in die tijd betrokken bij de oprichting van de Royal Air Force. Na de oorlog was Smuts actief als bemiddelaar bij de vredesconferentie van Versailles.
In 1919 werd Smuts premier van Zuid-Afrika. Vijf jaar later leidde zijn pro-Britse houding tot een verkiezingsnederlaag van zijn Suid-Afrikaanse Party tegen de Nasionale Party (NP) van James Hertzog. In 1933 nam premier Hertzog hem als minister van Justitie in de regering op. Een jaar later fuseerden hun partijen tot de Verenigde Suid-Afrikaanse Nasionale Party, ofwel de Verenigde Party (VP).
Omdat premier Hertzog Zuid-Afrika buiten de oorlog wilde houden, legde hij kort na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in 1939 zijn functies als premier en leider van de VP neer; Smuts wilde wél de kant van de geallieerden kiezen. Hertzog stapte op aandrang van Smuts met een aantal gelijkgezinden uit de Verenigde Party en zocht weer toenadering tot de Nasionale Party van Daniel François Malan. In 1940 werd de Herenigde Nasionale Party of Volksparty opgericht. Smuts volgde in 1939 Hertzog op als premier; hij bekleedde ook de ministersposten van Buitenlandse Zaken en van Defensie. Tijdens de oorlog was Smuts een goede vriend van de Britse oorlogsleider Winston Churchill, die hem veldmaarschalk maakte. Smuts speelde een belangrijke rol bij het totstandkomen van de Verenigde Naties.
In 1948 verloor Smuts de verkiezingen van Daniel François Malan, die met zijn Nasionale Party de apartheid wilde verscherpen. Smuts ging in de oppositie tegen het verder doorvoeren van de rassenscheiding. Tegelijkertijd was hij actief aan de Universiteit van Cambridge.
Behalve militair en politicus was Smuts ook filosoof. In 1926 verscheen zijn studie Holism and Evolution, waarin hij een warm pleidooi voor holisme hield. Holisme houdt in dat de totaliteit van het leven meer is dan de som van de onderdelen.
